Zwycięskie Powstanie Śląskie ? Ważna rocznica
data:06 lipca 2011     Redaktor:

 
Zbliża się 95. rocznica wybuchu trzeciego, zwycięskiego Powstania Śląskiego.

Plakat archiwalny z 1921 r.

Konferencja naukowa, projekcje filmów, uroczysta msza, koncert i wspólne śpiewanie - w taki sposób w najbliższych dniach mieszkańcy woj. śląskiego będą obchodzić 95. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego. Uroczystości odbędą się w Katowicach, Świętochłowicach, a także Sosnowcu.

Rocznicowe wydarzenia zorganizują m.in. Muzeum Śląskie w Katowicach i Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach. Już 28 kwietnia obydwie te instytucje zapraszają na konferencję „95 lat refleksji nad Powstaniami Śląskimi". Fakty a pamięć - prolog do obchodów 100-lecia Powstań Śląskich”.

Jak podaje Urząd Marszałkowski Woj. Śląskiego, konferencja ma inicjować debatę - na płaszczyźnie nauki, kultury, mediów czy społeczności - na temat pamięci o ważnych dla Śląska wydarzeniach oraz ich uczestnikach. W spotkaniu, podzielonym na część wykładową i dyskusyjną, udział wezmą naukowcy oraz przedstawiciele mediów i instytucji kultury.

Główne uroczystości rocznicowe zaplanowano na 2 maja - będą odbywały się od popołudnia do późnego wieczora. W Muzeum Powstań Śląskich odbędzie się „Mobilizacja do obchodów 95. Rocznicy III Powstania Śląskiego”. Wśród zapowiadanych przez tę placówkę atrakcji znajdą się m.in. pokaz musztry, czyszczenie, składanie i ekspozycja broni. Osoby, które odwiedzą muzeum dowiedzą się jak wyznaczać azymut i czytać mapy wojskowe, będą też mogły obejrzeć zabytkowe rowery. W muzeum wystąpią też artyści z Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”.

Wieczorem w kościele pw. św. Jadwigi Śląskiej w Katowicach-Szopienicach metropolita katowicki arcybiskup Wiktor Skworc będzie przewodniczył uroczystej mszy za Ojczyznę. Na placu przy Pomniku Powstańców Śląskich w Katowicach zaplanowano natomiast wspólne śpiewanie z Zespołem Pieśni i Tańca „Mały Śląsk”, po którym rozpoczną się oficjalne obchody z udziałem kompanii honorowej 34. Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej w Bytomiu.

O godz. 21.30 uroczystości przeniosą się na tereny Muzeum Śląskiego. Zostanie tam zaprezentowana plenerowa instalacja multimedialna pt. „Ten dwudziesty pierwszy roczek” - wykorzystująca materiały propagandowe z okresu górnośląskiego plebiscytu, pieśni oraz wywiady z byłymi powstańcami. Reżyserem projektu jest Rafał Urbacki, a w pracę nad nim zaangażowali się przedstawiciele miejscowej młodej sceny muzycznej i przedstawiciele lokalnego środowiska okołoteatralnego.

Także na terenie Muzeum Śląskiego będą wyświetlane filmy związane z rocznicą - „Słoneczko jasne zza czarnych gór” w reżyserii Antoniego Halora, w którym wystąpili byli powstańcy, oraz „Wojsko polskie wstępuje na Śląsk” w reżyserii Wojciecha Sarnowicza, pokazującego mało znane materiały zdjęciowe i dokumentalne. Zainteresowanych sylwetką dyktatora III powstania z pewnością zainteresuje natomiast fabularyzowany dokument „W pogardzie i chwale. Wojciech Korfanty” zrealizowany przez Aleksandrę Fudalę i Macieja Muzyczuka.

Zwieńczeniem rocznicowych obchodów będzie koncert „Polska w Hołdzie Powstańcom Śląskim”, który odbędzie się w niedzielę 3 maja na placu przed Urzędem Miejskim w Sosnowcu. Do udziału w nim zostali zaproszeni artyści reprezentujący różne pokolenia i gatunki muzyczne, m.in. zespoły Dżem i Myslovitz oraz Piotr Kupicha i Miuosh.

Pamiętajmy, że w trakcie prac nad traktatem wersalskim teren Śląska stał się przedmiotem sporu, jako jeden z najcenniejszych obszarów przemysłowych Europy. O przynależności Śląska do Polski lub do Niemiec miał zadecydować plebiscyt.

za: wpolityce.pl


Plebiscyt odbywał się w atmosferze terroru wprowadzonego przez nacjonalistyczne organizacje niemieckie. Na wypadek zwycięstwa zwolenników pozostawienia Górnego Śląska w granicach Niemiec w planowanymplebiscycie polscy patrioci przewidywali powstanie. Niemcy planowali podobne działania na wypadek wyniku głosowania niekorzystnego dla siebie.

 

III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921, gdy Komisja Międzysojusznicza przedstawiła projekt przyznania Niemcom prawie trzech czwartych obszaru objętego plebiscytem. Celem powstania było doprowadzenie do przyłączenia Górnego Śląska do Polski, w związku ze złamaniem ustaleń plebiscytowych dotyczących obliczania wyników. Głównym jego organizatorem była Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska.


Faktycznym przywódcą powstania był polski narodowy działacz śląski, polityk i publicysta, Wojciech Korfanty. W nocy z 2 na 3 maja wraz z rozpoczęciem działań specjalny oddział powstańczy pod dowództwem por. Tadeusza Puszczyńskiego-Wawelberga wysadził w powietrze mosty kolejowe na Odrze w ramach akcji "Mosty". W ten sposób przerwano połączenia kolejowe z resztą Niemiec. Powstańcy zajęli prawie cały obszar plebiscytowy.

 

Naczelnym dowódcą powstania został pułkownik Wojska Polskiego Maciej Mielżyński, a następnie od 6 czerwca ppłk Kazimierz Zenkteller. Wielu wyższych oficerów sił powstańczych miało stopnie oficerskie w Wojsku Polskim. Poza częścią kadry dowódczej w powstaniu po stronie polskiej brali udział miejscowi Ślązacy, ok. 700 oficerów, 1300 podoficerów i 7000 szeregowych żołnierzy Wojska Polskiego (w tym oddział marynarzy z Gdyni, stanowiący straż przyboczną W. Korfantego).

 

Największa bitwa powstania odbyła się w dniach 21-26 maja w rejonie Góry Świętej Anny.Rozpoczęła się ona w dniu 21 maja szturmem i zajęciem tego strategicznego wzgórza przez bataliony Freikorpsu "Oberland" z Bawarii. Następnie Niemcy przystąpili do dalszego ataku. Najcięższe walki toczyły się w rejonie Lichyni, Leśnicy, Klucza, Zalesia, Januszkowic, Krasowej i Łąk Kozielskich.

 

Już 5 maja Komisja Międzysojusznicza podjęła rokowania na temat linii demarkacyjnej, rozdzielającej walczące strony, nakazując 7 maja rozejm i wskazując linię demarkacyjną. Podjęta 21 maja niemiecka ofensywa przekreśliła rozejm, jednak wywołało to zdecydowaną interwencję Komisji i nakazanie wojskom niemieckim powrót na linię, z której została podjęta ofensywa, powstańcom nakazano nie zajmować ponownie opuszczonych punktów.Komisja ustanowiła pas neutralny pomiędzy walczącymi stronami. Wojska powstańcze wycofały się na linię demarkacyjną biegnącą wzdłuż dotychczasowego frontu. Opuszczone miejscowości zajęły przybyłe na Śląsk wojska angielskie, natomiast po stronie niemieckiej obsadziły linię wojska francuskie. Zgodnie z żądaniami Komisji obie strony w umowie z 25 czerwca zobowiązały się do wycofania wojsk z terenu plebiscytowego do czasu międzynarodowych ustaleń.


W wyniku powstania Liga Narodów podjęła 12 października 1921 decyzję o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. 20 października 1921 Rada Ambasadorów zaakceptowała tę decyzję. Obszar przyznany Polsce powiększony został do ok. 1/3 spornego terytorium. Polsce przypadło 50% hutnictwa i 76% kopalń węgla. Miało to ogromne znaczenie dla gospodarczego bytu II Rzeczypospolitej. Cel powstania został w dużej mierze osiągnięty.

 

Jak ma się do tego hasło: Autonomia to sprawdzona droga lansowane na stronie Ruchu Autonomii Śląska, na której o rocznicy zwycięstwa III Powstania Śląskiego nie znajduje się nawet najmniejsza wzmianka, zaś mówi się tam o rocznicy jego wybuchu i traktuje je jako polonocentryczne?

 

Dziś oddajemy hołd śląskim patriotom, dla których więź z II Rzeczpospolitą stanowiła rację bytu wolnego Śląska.

 

oprac.Hanna

Katowice - Pomnik Powstańców Śląskich

slask_640_550_02






Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.