„W jednym z wywiadów ksiądz Jerzy Popiełuszko mówił: «Kiedy ludzie cierpią, kiedy są prześladowani, to i Kościół również odczuwa to na co dzień. Misja Kościoła to bycie z ludźmi na co dzień, uczestnictwo w ich radościach, bólach, cierpieniach.» Misję tę pragnął wypełniać tak bardzo, że chodził na wszystkie rozprawy sądowe wytaczane działaczom opozycyjnym. Uważał, że ma obowiązek być blisko tych, którym miał przewodzić duchowo. Gdy wchodził na salę rozpraw razem z rodziną oskarżonego, siadał zawsze w tym samym miejscu: naprzeciw ławy sędziowskiej. Oskarżeni ten gest doceniali. (…) Wiedzieli też, że duchowny sam modli się za nich codziennie.” [Milena Kindziuk „Jerzy Popiełuszko Biografia Kraków 2018 s. 278-279].

Na rozprawie jako publiczność

Skoro do sądu wpłynął już akt oskarżenia przeciwko części z oskarżonych w sprawie Funduszu Sprawiedliwości, a wśród nich ks. Michałowi Olszewskiemu, oczywistym jest, że (przynajmniej oficjalnie) forum, na którym będą się ważyły losy oskarżonych będą rozprawy. Na rozprawie, podobnie jak w czasach komunistycznych, oprócz osób biorących udział w postępowaniu mogą być obecne osoby pełnoletnie i nieuzbrojone, ponieważ tak stanowi art. 356 § 1 kodeksu postępowania karnego. Nawet w przypadku wyłączenia jawności rozprawy, art. 361 § 1 kodeksu postępowania karnego pozwala na pozostanie na sali rozpraw ograniczonej liczby publiczności. Nie ma zatem przeszkód, aby naśladując bł. ks. Jerzego wziąć udział w rozprawie jako publiczność.
Aby uczestniczyć w rozprawie jako publiczność nie ma potrzeby składania do sądu żadnego wniosku co potwierdza M. Burdzik: „Zgodnie z § 1 analizowanego przepisu w rozprawie jawnej może uczestniczyć każda pełnoletnia i nieuzbrojona osoba. W razie kumulatywnego spełnienia tych warunków udział w rozprawie nie wymaga zgody przewodniczącego.” [M. Burdzik [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2024, art. 356].
Z ostrożności należy zabrać na rozprawę dowód osobisty lub inny dokument tożsamości, ponieważ jak ostrzega R. Stefański: „By sprawdzić, czy osoba przebywająca na sali rozpraw jest pełnoletnia, przewodniczący składu sądu może sprawdzić dane osobowe osób będących na sali na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość. W przypadku odmowy poddaniu się sprawdzeniu tożsamości lub braku możliwości jej sprawdzenia przewodniczący składu sądu może zobowiązać taką osobę do opuszczenia miejsca dokonywania czynności sądowej (art. 47c p.u.s.p.).” [R. A. Stefański, S. Zabłocki [w:] R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Tom III. Komentarz do art. 297-424, Warszawa 2021, art. 356]. Podsumowując, chcąc uczestniczyć w procesie jako publiczność, zdecydowanie nie należy zawiadamiać o tym fakcie sądu za pomocą pisma czy e-maila, ani przedstawiać się sądowi przed rozpoczęciem rozprawy. Jeżeli osoba, która chce wziąć udział w rozprawie nie jest bardzo młodym wiekiem pełnoletnim, najprawdopodobniej sąd nie zapyta jej o dane osobowe. W przypadku, gdyby sąd jednak próbował ustalić dane osobowe publiczności, zapytana osoba powinna mieć ze sobą dokument stwierdzający jej tożsamość, a jeżeli nie chce jej ujawniać może opuścić salę rozpraw.

Udział organizacji społecznej w postępowaniu karnym

Członkowie organizacji społecznej mogą zrobić dla ks. Olszewskiego i innych więźniów politycznych, na etapie postępowania sądowego jeszcze więcej. Art. 90 § 1 kodeksu postępowania karnego stanowi, że w postępowaniu sądowym udział może zgłosić organizacja społeczna, jeżeli zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego lub indywidualnego, objętego zadaniami statutowymi tej organizacji, w szczególności ochrony wolności i praw człowieka. Użyte w przytoczonym przepisie pojęcie organizacji społecznej, która może zgłosić swój udział w postępowaniu karnym wyjaśnia K. Woźniewski: „O ile możliwość desygnowania przedstawiciela społecznego do udziału w postępowaniu sądowym w procesie karnym przez stowarzyszenie (w tym organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi działające w oparciu o przepisy ustawy prawo o stowarzyszeniach oraz ustawy o prawach autorskich), związki wyznaniowe, związki zawodowe, społeczno-zawodowe organizacje rolników, organizacje pracodawców, związki sportowe, samorządy zawodowe oraz fundacje, jeśli tylko statuty tych organizacji obejmują zadania związane z ochroną interesów społecznych lub indywidualnych w szczególności ochrony wolności i praw człowieka, nie powinna budzić poważnych wątpliwości, to w przypadku tak szczególnych podmiotów, jakimi są spółki prawa handlowego utworzone w celach niegospodarczych typu non-profit, mogą rodzić się pewne niejasności, zwłaszcza gdy spółki te uzyskały status organizacji pożytku publicznego.” [K. Woźniewski „Przesłanki formalne dopuszczenia do udziału w postępowaniu sądowym przedstawiciela społecznego [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Tom VI. Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. P. Hofmański, C. Kulesza, Warszawa 2016]. Pojęcie związku wyznaniowego, który może występować w postępowaniu karnym jako przedstawiciel społeczny, obejmuje również Kościół, co wynika w szczególności z art. 14 ust. 1 ustawy o gwarancjach swobody sumienia i wyznania. Jak wynika z przytoczonego poglądu, organizacjami społecznymi, które z całą pewnością mogą wziąć udział w postępowaniu karnym są stowarzyszenia (zarówno rejestrowe jak i zwykłe), związki wyznaniowe, związki zawodowe i fundacje, o ile z ich statutu wynika cel działalności w postaci ochrony interesu społecznego lub indywidualnego  związanego z toczącym się procesem, w szczególności wolności i praw człowieka.
Zgłaszając swój udział w postępowaniu, organizacja społeczna ma obowiązek wskazania interesu społecznego lub indywidualnego, objętego zadaniami statutowymi tej organizacji oraz przedstawiciela, który ma reprezentować tą organizację, dołączyć do zgłoszenia odpis (tzn. kserokopię) statutu oraz pisemne upoważnienie dla przedstawiciela organizacji społecznej do działania w jej imieniu. Mimo, że zgłoszenie organizacji społecznej mogłoby zostać dokonane również ustnie do protokołu rozprawy, ze względu na konieczność dołączenia do zgłoszenia odpisu statutu organizacji, zdecydowanie praktyczniejszą formą zgłoszenia wydaje się zgłoszenie pisemne. Trudno nie zgodzić ze stwierdzeniem S. Redeła: „Załączenie tych dokumentów jest niezbędne z uwagi na ocenę celów organizacji społecznych oraz potwierdzenia, że osoby udzielające upoważnienia mają stosowne umocowanie do reprezentacji danej organizacji” [Mariusz Olężałek (red.)„Prawo procesowe dla sędziów, prokuratorów, obrońców i pełnomocników” § 13 Nb 10]. Ze względu na literalne brzmienie art. 90 § 1 kodeksu postępowania karnego udział w postępowaniu sądowym mogą wziąć udział organizacje społeczne, w których statutach nie ma jednoznacznego postanowienia wskazującego, że ich celem jest ochrona wolności i praw człowieka, ponieważ jak słusznie wskazuje S. Redeł: „Jednocześnie wskazanie na ochronę wolności i praw człowieka ma charakter przykładowy, za czym przemawia poprzedzenie tego zwrotu wyrażeniem «w szczególności».” [Redeł w: Mariusz Olężałek (red.)„Prawo procesowe dla sędziów, prokuratorów, obrońców i pełnomocników” § 13 Nb 2] Udział w postępowaniu sądowym może więc wziąć organizacja społeczna, której celem wprost wymienionym w statucie jest ochrona wolności i praw człowieka, organizacja, której statut posługuje się zwrotem równoważnym np. ochronna modnej od kliku lat „praworządności”, a także organizacja, której statut nie odwołuje się w żaden sposób do ochrony wolności i praw człowieka, ale wymienia inny interes społeczny lub indywidualny, który może być chroniony przez udział w postępowaniu np. interes fiskalny Skarbu Państwa czy ochrona chrześcijan. W przypadku, gdyby sąd uznał, że w statucie organizacji społecznej nie znajdują się żadne postanowienia uzasadniające jej udział w postępowaniu, organizacja ta nie może wprawdzie wnieść zażalenia na odmowę jej udziału w postępowania, ale może zmienić statut (co jest łatwiejsze w przypadku organizacji, które nie zostały wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego), a następnie  ze zmienionym już statutem, ponownie zgłosić swój udział w postępowaniu.
Przepisy kodeksu postępowania karnego nie wskazuje żadnych wymogów formalnych wobec przedstawiciela organizacji społecznej, w szczególności nie jest konieczne, aby był on adwokatem, prawnikiem, a nawet członkiem organizacji, którą będzie reprezentował. Jak stwierdza M. Nawacki: „Komentowany przepis nie stanowi wymogów formalnych wobec osoby przedstawiciela. Organizacja jako przedstawiciela może wskazać swojego członka, jak również osobę, która nie jest jej członkiem. Z uwagi na charakter powierzonych obowiązków, podejmowanie czynności w celu ochrony praw i wolności człowieka, osoba, której powierza się funkcję przedstawiciela społecznego musi być jednakże osobą godną zaufania. (…) W sytuacjach krańcowych, jak wydanie wyroku skazującego wobec przedstawiciela społecznego, z tej przyczyny możliwe jest orzeczenie przez sąd wyłączenia przedstawiciela od udziału w sprawie, z uwagi na ustanie przesłanki z art. 90 § 5” [Nawacki w: Drajewicz (red.) Kodeks postępowania karnego. Komentarz. t. I. Warszawa 2020 art. 91 Nb 12].
Kodeks postępowania karnego nie określa również terminu zgłoszenia przedstawiciela społecznego: „Termin zgłoszenia nie został przez ustawodawcę określony, co oznacza, że organizacja społeczna może zgłosić swój udział w postępowaniu sądowym w każdym czasie zarówno przed sądem I instancji (meriti) jak i w postępowaniu odwoławczym (…) Ustawodawca nie limituje także liczby zgłoszeń, co oznacza, że zgłoszenie można ponawiać po wcześniejszej odmowie dopuszczenia przedstawiciela społecznego do udziału w postępowaniu” [Redeł w: Mariusz Olężałek (red.)„Prawo procesowe dla sędziów, prokuratorów, obrońców i pełnomocników” § 13 Nb 9].

Uprawnienia organizacji społecznej w postępowaniu karnym

Uprawnienia przedstawiciela organizacji społecznej zostały uregulowane w art. 91 kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którym dopuszczony do udziału w postępowaniu sądowym przedstawiciel organizacji społecznej może uczestniczyć w rozprawie, wypowiadać się i składać oświadczenia na piśmie. Przedstawiciel organizacji społecznej nie musi być biernym obserwatorem procesu ograniczającym się do psychicznego wsparcia jednej ze stron, ale może ustnie lub pisemnie zwracać uwagę sądu na zdarzenia, które uważa za istotne w toku rozprawy, w tym dostrzeżone przez siebie naruszenia prawa. Przedstawiciel organizacji społecznej nie ma obowiązku zachowywania obiektywizmu i równego dystansu zarówno do oskarżyciela jak i oskarżonego: „Do sądu nie należy zaś kontrolowanie sposobu korzystania przez uczestników postępowania z ich uprawnień, choćby przedstawiciel społeczny sprowadzał swą działalność do współpracy z obrońcą oskarżonego (wyr. SA w Krakowie z 29.10.2003 r., II AKa 175/03, Legalis). Jak wskazują C. Kulesza i D. Kużelewski: Wypowiedzi i oświadczenia nie muszą być neutralne ani bezstronne, bo choć przedstawiciel społeczny nie jest formalnie przedstawicielem żadnej ze stron, jednak skoro może zostać dopuszczony do postępowania ze względu na potrzebę ochrony ważnego interesu indywidualnego, to ma prawo do opowiedzenia się w imieniu organizacji społecznej po określonej stronie postępowania.” [C. Kulesza, D. Kużelewski „Organizacja społeczna w polskim procesie karnym] https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/13533/1/C_Kulesza_D_Kuzelewski_Organizacja_spoleczna_w_polskim_procesie_karnym.pdf  Organizacja społeczna, przystępując do postępowania karnego nie musi zatem pozorować równego dystansu wobec zantagonizowanych stron procesu, w szczególności nie ma obowiązku podejmowania żadnej inicjatywy przeciwko stronie, której praw zamierza bronić.
Jak wynika z art. 425 § 3 kodeksu postępowania karnego organizacja społeczna nie będzie mogła zaskarżać wydawanych w postępowaniu orzeczeń, ponieważ nie naruszają one jej praw, ani interesów.
Efektywność wykorzystania praw organizacji społecznej w postępowaniu karnym zależy w dużej mierze od znajomości materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy przez jej przedstawiciela. Aby móc zapoznać się z materiałem dowodowym, przedstawiciel organizacji społecznej powinien złożyć do prezesa sądu wniosek o udostępnienie mu akt sprawy oraz umożliwienie jej sporządzenia notatek i fotokopii akt sprawy, ponieważ prawo do zapoznania się z nimi nie przysługuje mu z mocy samej ustawy. „Sąd nie ma obowiązku udostępniania akt sprawy sądowej przedstawicielowi społecznemu, lecz – zgodnie z art. 156 § 1 zd. 2 KPK – prezes sądu może wyrazić na to zgodę. W literaturze zasadnie postuluje się, aby udostępnianie akt sprawy stanowiło regułę, gdyż przedstawiciel społeczny jest «inną osobą» w rozumieniu tego przepisu, ale ze względu na swój status powinien być traktowany szczególnie. Skoro może uczestniczyć w rozprawie, wypowiadać się i składać oświadczenia na piśmie, to na prezesie sądu spoczywa powinność umożliwienia mu efektywnej realizacji tych uprawnień.” [Redeł Nb 15].
Na marginesie trzeba odnotować, że osobami, którym prezes sądu może udostępnić akta postępowania sądowego są również dziennikarze: „Za zgodą prezesa sądu akta mogą być udostępniane również innym osobom – niebędącym osobami wymienionymi w § 1, co może być uzasadnione np. w związku z prowadzonym jednocześnie przez uprawnione do tego osoby postępowaniem dyscyplinarnym przeciwko oskarżonemu, pracownikom naukowym, studentom działającym w ramach klinik prawa, dziennikarzom.” [Sakowicz KPK Komentarz Warszawa 2023, art. 156 Nb 10] Jednocześnie akta postępowania karnego nie mogą zostać ujawnione na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej.


Wzór zgłoszenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu

Wrocław, dnia 4 lutego 2025 roku

Stowarzyszenia X
Al. Wolności 1
70-132 Wrocław

Sąd Okręgowy w Warszawie
VIII Wydział Karny
Al. Solidarności 127
00-898 Warszawa

sygn. akt postępowania przygotowawczego: 1001-22.Ds.1.2024.

Zgłoszenie przedstawiciela organizacji społecznej

Na podstawie art. 90 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego zgłaszam udział Stowarzyszenia X z siedzibą we Wrocławiu w postępowaniu karnym przeciwko ks. Michałowi Olszewskiemu, Urszuli Dubejko, Karolinie Kucharskiej, Monice G, Marcinowi M. i Wojciechowi Z. oskarżonym  m.in. o udział w zorganizowanej grupie przestępczej tj. o przestępstwo z art. 258 § 1 Kodeksu karnego.
Do reprezentowania Stowarzyszenia w postępowaniu został upoważniony Pan ……nr PESEL …..,. zam.  …….

Uzasadnienie
Przed Sądem Okręgowym w Warszawie toczy się postępowanie karne przeciwko ks. Michałowi Olszewskiemu, Urszuli Dubejko, Karolinie Kucharskiej, Monice G, Marcinowi M. i Wojciechowi Z. oskarżonym  m.in. o udział w zorganizowanej grupie przestępczej tj. o przestępstwo z art. 258 § 1 Kodeksu karnego.
Zgodnie z art. …. Statutu Stowarzyszenia X z siedzibą we Wrocławiu jego statutowym celem jest w szczególności ochrona wolności i praw człowieka.
W postępowaniu, do którego Stowarzyszenie X zgłasza swoje przystąpienie konieczna jest ochrona ochrona wolności i praw człowieka, co wynika z wniesienia aktu oskarżenia dotyczącego przestępstw zagrożonych potencjalnie wysoką karą pozbawienia wolności oraz regularnie pojawiającymi się w przestrzeni medialnej doniesieniami o naruszeniach prawa do obrony oraz niehumanitarnym traktowaniu podejrzanych w postępowaniu przygotowawczym https://wpolityce.pl/polityka/710270-skwarzynski-zatrzymanie-ks-olszewskiego-bylo-nielegalne, https://dorzeczy.pl/kraj/610893/podczas-zatrzymania-ks-olszewskiego-naruszono-europejskiej-konwencji-praw-czlowieka.html, https://niezalezna.pl/polityka/rzad/bodnarowcy-zlamali-podstawowe-prawa-czlowieka-ks-olszewskiego-dotarlismy-do-miazdzacej-opinii-prawnej/514944., https://www.radiomaryja.pl/informacje/ks-michal-olszewski-zostal-pozbawiony-prawa-do-obroncow/.
Ponadto brak objęcia aktem oskarżenia jednego z podejrzanych, Tomasza M., zdaniem części mediów ma na celu utrudnienie obrony pozostałych oskarżonych, poprzez uniemożliwienie im oraz ich obrońcom zadawania mu pytań. Media wskazywały również, na brak rzetelności protokołów wyjaśnień Tomasza M. https://prawy.pl/132437-Prokuratura-chce-utrudnic-obrone-ks-Olszewskiego-Szokujace-doniesienia. Zgodnie z wynikającą z art. 34 § 2 Kodeksu postępowania karnego, sprawy wszystkich współsprawców, a także podżegaczy i pomocników powinny być połączone we wspólnym postępowaniu. Wskazany przepis jest racjonalny, ponieważ służy ustaleniu prawdy materialnej oraz zapobiega dokonaniu w różnych postępowania sprzecznych ustaleń faktycznych. Jak wskazuje Dariusz Świecki: „Odstępstwo od tej zasady powinno być wyjątkiem (por. postanowienie SA w Katowicach z 4.04.2012, II AKz 206/12, KZS 2012/7-8, poz. 95).” [D. Świecki w: D. Świecki (red.) Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-424 Warszawa 2022 s. 231-232 – art. 34]”. Dokonanie zatem przez prokuratora odstępstwa od zasady wynikającej z powszechnie obowiązującego przepisu prawa tj. art. 34 § 2 Kodeksu postępowania karnego, które w ujemny sposób może wpływać na prawidłowość ustaleń faktycznych w sprawie, a także trafność reakcji karnej, stanowi przyczynę, dla której w przedmiotowej sprawie konieczna jest szczególna ochrona interesu społecznego, praw i wolności obywatelskich, co uzasadnia udział przedstawiciela społecznego w postępowaniu karnym.
Fakt niehumanitarnego traktowania podejrzanych został potwierdzony przez Rzecznika Praw Obywatelskich „Komunikacie w sprawie prawidłowości traktowania ks. Michała O.”, w którym Rzecznik Praw Obywatelskich napisał m.in., że „ustalenia potwierdziły zasadność zarzutu długotrwałego prowadzenia przez funkcjonariuszy ABW czynności procesowych z udziałem ks. Michała O. – nieprzerwanie przez 15 godzin, bez zapewnienia mu w tym czasie możliwości odpoczynku, bez zapewnienia posiłku, przy nieprzerwanym stosowaniu kajdanek, nawet w czasie przebywania w pomieszczeniach bezpiecznych, zapewniających ochronę i pod nadzorem funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego; natężenie opresyjnych warunków uprawnia do stwierdzenia, że w tym zakresie doszło do niehumanitarnego traktowania tymczasowo aresztowanego; za zasadny uznano zarzut nadmiernego stosowania prewencyjnie w Areszcie Śledczym w Warszawie-Służewcu środków przymusu bezpośredniego przez wprowadzenie dodatkowych obostrzeń, polegających na stosowaniu kajdanek zakładanych na ręce przy każdym opuszczeniu celi mieszkalnej i innych pomieszczeń (np. świetlicy) – gdy w stosunku do ogółu tymczasowo aresztowanych nie stosowano kajdanek na czas doprowadzania na spacer, do świetlicy i do łaźni; do stosowania tego rodzaju obostrzeń brak było podstaw, ponieważ żadne okoliczności nie wskazywały, aby ks. Michał O. swoją postawą lub zachowaniem stwarzał większe zagrożenie dla bezpieczeństwa jednostki i funkcjonariuszy Służby Więziennej niż inni tymczasowo aresztowani”. https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/komunikat-sprawa-ks-michala-o-brpo
Trudno nie powiązać niehumanitarnego traktowania podejrzanych w głośnej sprawie medialnej z celem takiego działania, którym było wymuszenie przyznania się do winy.
Zgodnie z art. 4 Kodeksu postępowania karnego wszystkie organy postępowania karnego, a więc nie tylko sąd, ale również prokuratura oraz policja są obowiązane do zachowywania bezstronności i uwzględniania okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego. W oczywistej sprzeczności z zasadą bezstronności, do której stosowana zobowiązane  były organy postępowania przygotowawczego pozostawało stworzenie przez organy postępowania przygotowawczego niehumanitarnych warunków w celu wymuszenia przyznania się do podejrzanych do winy.
Z kolei art. 4 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego expressis verbis nakazuje wykonywanie środków zapobiegawczych, a wśród nich tymczasowego aresztowania, w sposób humanitarny, co zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie miało miejsca w niniejszej sprawie.
Biorąc pod uwagę istniejące w mediach doniesienia o naruszaniu praw i wolności wymienionych na wstępie oskarżonych w postępowaniu przygotowawczym, uzasadniony jest udział przedstawiciela społecznego w postępowaniu karnym.



Jan Iksiński
(prezes)

Załączniki:
1. statut Stowarzyszenia X,
2. Uchwała Stowarzyszenia o zgłoszeniu do udziału w postępowaniu przeciwko  ks. Michałowi Olszewskiemu, Urszuli Dubejko, Karolinie Kucharskiej, Monice G, Marcinowi M. i Wojciechowi Z.

Wzór upoważnienia przedstawiciela organizacji społecznej do udziału w postępowaniu

Wrocław, dnia 4 lutego 2025 roku

Stowarzyszenia X
Al. Wolności 1
70-132 Wrocław

Sąd Okręgowy w Warszawie
VIII Wydział Karny
Al. Solidarności 127
00-898 Warszawa

sygn. akt postępowania przygotowawczego: 1001-22.Ds.1.2024.

Upoważnienie przedstawiciela organizacji społecznej
reprezentującego ją w postępowaniu sądowym

Upoważniam:
Jana Igrekowskiego zam. …….. do reprezentowania Stowarzyszenia X w postępowaniu karnym toczącym się przed Sądem Okręgowym w Warszawie przeciwko  ks. Michałowi Olszewskiemu, Urszuli Dubejko, Karolinie Kucharskiej, Monice G, Marcinowi M. i Wojciechowi Z. oskarżonym  m. in. o udział w zorganizowanej grupie przestępczej tj. o przestępstwo z art. 258 § 1 Kodeksu karnego.

Jan Iksiński
(prezes Stowarzyszenia)


Wzór wniosku o udostępnienie akt sprawy

Stowarzyszenie X
Al. Wolności 1
70-132 Wrocław

Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie
Al. Solidarności 127
00-898 Warszawa

sygn. akt [w tym miejscu należy wskazać sygnaturę akt postępowania sądowego, która obecnie nie jest znana’.

Wniosek o udostępnienie akt

Na podstawie art. 156 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego wnoszę o udostępnienie akt sprawy sygn…… toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie.

Uzasadnienie

Przed Sądem Okręgowym w Warszawie toczy się sprawa o sygn. akt …. przeciwko ks. Michałowi Olszewskiemu, Urszuli Dubejko, Karolinie Kucharskiej, Monice G, Marcinowi M. i Wojciechowi Z. oskarżonym  m. in. o udział w zorganizowanej grupie przestępczej tj. o przestępstwo z art. 258 § 1 Kodeksu karnego.
Stowarzyszenie, pismem z dnia…… zgłosiło swój udział w wymienionym na wstępie postępowaniu karnym. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia ….. dopuścił Stowarzyszenie X do udziału w postępowaniu.
Jak słusznie wskazuje S. Redeł: „Sąd nie ma obowiązku udostępnienia akt sprawy sądowej przedstawicielowi społecznemu, lecz – zgodnie z art. 156 § 1 zd. 2 KPK – prezes sądu może wyrazić na to zgodę. W literaturze zasadnie postuluje się, aby udostępnianie akt sprawy stanowiło regułę, gdyż przedstawiciel społeczny jest «inną osobą» w rozumieniu tego przepisu, ale z uwagi na swój status powinien być traktowany szczególnie. Skoro może uczestniczyć w rozprawie, wypowiadać się i składać oświadczenia na piśmie, to na prezesie sądu spoczywa powinność umożliwienia mu efektywnej realizacji tych uprawnień [S. Redeł w: Mariusz Olężałek (red.)„Prawo procesowe dla sędziów, prokuratorów, obrońców i pełnomocników”].
Braku udostępnienia przedstawicielowi organizacji społecznej możliwości zapoznania się z aktami powodowałoby fasadowość jego udziału w postępowaniu karnym i znacznie utrudniało rzeczowe odnoszenie się do treści znajdującego się w aktach sprawy materiału dowodowego, która nie byłaby mu znana. Uniemożliwienie zapoznania się z aktami wydaje się pozostawać w sprzeczności z art. 3 Kodeksu Postępowania Karnego, który stanowi, że w granicach określonych w ustawie postępowanie karne odbywa się z udziałem czynnika społecznego.

Jan Iksiński
(prezes)