Odsłonięcie Pomnika Rzezi Wołyńskiej w Domostawie - 14.07
data:25 czerwca 2024     Redaktor: Redakcja

Odsłonięcie Pomnika Rzezi Wołyńskiej w Domostawie (gm. Jarocin województwo podkarpackie). Uroczystość zaplanowana jest na 14 lipca (godz. 11.00) w 81. rocznicę kulminacji masowych zbrodni na Polakach na Wołyniu.

Pomnik autorstwa wybitnego, nieżyjącego rzeźbiarza Andrzeja Pityńskiego, który przez wiele lat tworzył w USA, został już osadzony na cokole przy dużym parkingu przy drodze ekspresowej S 19 w Domostawie. Liczy on z cokołem 20 metrów wysokości i jest widoczny z ekspresówki. Oficjalna nazwa tego miejsca brzmi: Memoriał Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich.

Monument przedstawia wielkiego orła z wyciętym w piersi krzyżem. W pustej przestrzeni krzyża widnieje ciało dziecka przebite tryzubem. Korpus orła tworzą płomienie. Wymowa pomnika jest tak drastyczna, jak zbrodnie UPA na ludności polskiej na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Pomnik stoi na działce liczącej hektar, w przyszłości zostanie na niej wzniesiona Ściana Pamięci z tabliczkami wszystkich miejscowości na Kresach, w których doszło do masowych zbrodni na Polakach (jest już wyłoniony jej wykonawca).

Pomnik budził skrajne emocje ze względu na zawarty w nim drastyczny przekaz, jednak, jak przekonywał twórca i fundatorzy, zbrodnie UPA na ludności polskiej na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej były bardzo drastyczne, i taki też powinien być pomnik, aby ukazać ogrom zbrodni[3]. Rzeźba została odlana w brązie w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych w 2018 roku. Fundatorzy chcieli, by pomnik był darem dla Narodu Polskiego od polskich weteranów ze Stanów Zjednoczonych oraz Kanady. Zobowiązali się do poniesienia wszelkich kosztów związanych z adaptacją miejsca pod pomnik, budową cokołu oraz transportem pomnika z Gliwic i jego montażu[4].Pierwotnie pomnik miał zostać odsłonięty 11 lipca 2018 roku, w 75 rocznicę Rzezi Wołyńskiej. Pomimo usilnych starań amerykańskich weteranów, nie udało się jednak znaleźć w Polsce lokalizacji. Nie chciały go postawić na swoim terenie: Jelenia Góra, Rzeszów, Toruń i Stalowa Wola[4]. W 2021 roku Rada Gminy Jarocin zdecydowała o tym, by pomnik stanął w Domostawie. Wójt gminy jeszcze w 2018 roku uzgodnił tę lokalizację z autorem. Wyrazili na nią także zgodę fundatorzy monumentu[2].

Pomnik, który nosi nazwę „Rzeź Wołyńska” ma upamiętnić Polaków, ale też obywateli polskich innej narodowości, którzy zginęli z rąk nacjonalistów ukraińskich, to są Żydzi, Ormianie – moi przodkowie, Czesi na Wołyniu i przedstawiciele wielu innych narodowości, ale także sprawiedliwych Ukraińców. To chcę podkreślić, ten pomnik będzie też upamiętniał tych, szlachetnych Ukraińców – polskich obywateli, którzy ratowali Polaków i Żydów, a którzy często płacili za to straszliwą cenę, ginęli z rąk banderowców.

W pobliskim Ulanowie, miejscu urodzenia rzeźbiarza, znajduje się Muzeum Rzeźby Andrzeja Pityńskiego. W muzeum można obejrzeć wykonane w brązie miniatury rzeźb, medale okolicznościowe, prace plastyczne, szkicowniki, przepiękne obrazy wykonane węglem oraz pamiątki osobiste. Placówka mieści się w zrekonstruowanym domu rodzinnym artysty, niedaleko portu rzecznego nad Sanem. Ekspozycja zajmuje trzy jego pomieszczenia którą nie sposób się nie zachwycić. Kustoszem Muzeum jest Mieczysław Wójcik  (zwiedzanie po uzgodnieniu tel. 797372020)