[polecamy artykuły powiązane]

Laureatami V edycji nagrody zostali:

Lubelska Wojewódzka Komenda Ochotniczych Hufców Pracy rozpoczęła działalność na rzecz upamiętniania historii dawnych Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej w 2008 roku, kiedy to został zorganizowany pierwszy wyjazd na Wołyń, gdzie wolontariusze OHP z pomocą lokalnej społeczności porządkowali polskie cmentarze i miejsca pamięci. Od tamtej pory lubelska komenda OHP corocznie organizuje wyjazdy do Ukrainy, Białorusi i Litwy, a liczba ich uczestników urosła z osiemnastu do blisko stu trzydziestu osób. Młodzież biorąca udział w obozach to najczęściej ta nazywana „trudną”. Dbanie o miejsca pamięci stanowi dla młodych ludzi nie tylko niepowtarzalną lekcję żywej historii, ale również szacunku dla pracy, tradycji i wartości patriotycznych. Uczestnicy wyjazdów opiekują się cmentarzami i upamiętnieniami położonymi w ponad pięćdziesięciu miejscowościach. Są wśród nich między innymi groby legionistów komendanta Piłsudskiego, żołnierzy wojny polsko-bolszewickiej, ofiar rzezi na Wołyniu, a także groby żołnierzy Dwudziestej Siódmej Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK.

Poza opieką nad mogiłami kadra organizacji bierze udział w różnorodnych przedsięwzięciach, takich jak pielgrzymki, uroczystości, projekty edukacyjne, rajdy czy spływy kajakowe. Współpracuje z wieloma organizacjami i instytucjami: Konsulatem Generalnym RP w Łucku, parafiami rzymskokatolickimi, Wołyńskim Uniwersytetem Narodowym Ukrainy imienia Łesi Ukrainki w Łucku czy Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym w Lublinie.

Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich to instytucja o zasięgu ogólnokrajowym. Do jej głównych zadań należy gromadzenie i rozpowszechnianie wiedzy dotyczącej Lwowa oraz południowej części dawnych województw południowo-wschodnich przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Organizacja zrzesza Kresowian, ich potomków oraz osoby zafascynowane tym regionem. Działa od trzydziestu pięciu lat, ma pięćdziesiąt pięć oddziałów w całej Polsce. Od początku funkcjonowania prowadzi kronikę.

W ramach swojej działalności Towarzystwo inicjuje i realizuje upamiętnienia, wystawy, dyskusje, prelekcje i koncerty promujące kulturę oraz historię Kresów. Patronuje różnorodnym inicjatywom wydawniczym, a także konferencjom naukowym. Organizuje wyjazdy krajoznawcze oraz pielgrzymki do polskich miejsc pamięci i sanktuariów.

Władze Towarzystwa od lat zabierają również głos i występują do władz państwowych, zarówno polskich, jak też ukraińskich, w obronie polskiego dziedzictwa na Kresach południowo-wschodnich oraz organizują pomoc materialną dla Polaków na Wschodzie.

Kresowe Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze im. Orląt Lwowskich w Żarach, choć formalnie założone w 2006 roku w odpowiedzi na potrzebę pielęgnowania pamięci o Kresach, to aktywnie działa już od lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku; początkowo funkcjonowało w ramach Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.

Dzięki sprawności organizacyjnej KTTK dysponuje siedzibą – Domem Kresowym pod Białym Orłem, w którym funkcjonują między innymi: Muzeum Kresowe imienia księdza arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, Galeria Kresowa, Biblioteka Kresowa oraz Magazyn Darów dla Polaków na Wschodzie. Towarzystwo organizuje liczne wydarzenia i upamiętnienia oraz podejmuje inicjatywy edukacyjne skoncentrowane na kulturze oraz historii Kresów, a także martyrologii ich mieszkańców. W jego dorobku znajdują się również publikacje poświęcone tematyce kresowej. Działalność organizacji odgrywa ważną rolę w podtrzymywaniu wśród kolejnych pokoleń wygnańców kresowych świadomości pochodzenia ich przodków oraz znajomości dziejów i kultury ziem utraconych.

Popularyzator wielokulturowego dziedzictwa Kresów, organizator spotkań, dyskusji, promocji książek, projekcji filmowych, wykładów, zajęć edukacyjnych i warsztatów dla młodzieży. Koordynator programu Warszawska Inicjatywa Kresowa, którego celem jest upowszechnianie wiedzy o historii i kulturze dawnych ziem wschodnich przedrozbiorowej Rzeczypospolitej.

Tomasz Kuba Kozłowski bierze udział, wspiera bądź współorganizuje niemal wszystkie ważne kresowe inicjatywy podejmowane przez polskie organizacje społeczne i instytucje kultury. Jego autorskim projektem, cieszącym się niesłabnącą popularnością od 2007 roku, jest cykl spotkań „Opowieści z Kresów”, z którym laureat gości w warszawskim Domu Spotkań z Historią. Współtworzył również kilkanaście wystaw poświęconych dwudziestowiecznej historii ziem wschodnich II Rzeczpospolitej. W Internecie prowadzi profil „Świat Kresów” na Facebooku oraz kanał na YouTube poświęcony tej samej tematyce. W 2021 roku zapoczątkował cykl spacerów historycznych po Warszawie prezentujący miejsca, postaci i wydarzenia związane z Kresami. Jako kolekcjoner zgromadził jeden z największych prywatnych zbiorów pamiątek z ziem wschodnich przedrozbiorowej Rzeczypospolitej.

W przeszłości pełnił ważne funkcje w zakresie problematyki migracji i uchodźstwa, a od 2019 roku jest członkiem Rady Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą – Instytutu Polonika.

Stanisław Szarzyński to wybitny działacz społeczny związany z ziemią przemyską, pochodzący z rodziny kresowej z Gródka Jagiellońskiego. Jest aktywnym członkiem wielu organizacji, w tym Związku Strzeleckiego, Światowego Kongresu Kresowian i Klubu Inteligencji Katolickiej. Jako prezes Stowarzyszenia Pamięci Polskich Termopil i Kresów angażuje się w działalność patriotyczną, oddając hołd polskim bohaterom i inicjując budowę pomników, między innymi pomnika Legionów Polskich i Bohaterów Polskich Termopil, który ma stanąć w Przemyślu. Stanisław Szarzyński jest organizatorem corocznych pielgrzymek, rajdów rowerowych i wydarzeń upamiętniających ofiary zbrodni wołyńskiej oraz polskich bohaterów, którzy oddali życie na Kresach w obronie ojczyzny. Swoje wyprawy od lat dokumentuje piórem i aparatem fotograficznym, a relacje publikuje w Internecie. Przygotowuje również poświęcone Kresom wystawy fotograficzne. Zdjęcia i artykuły laureata są często jedynym trwałym świadectwem wielu inicjatyw podejmowanych przez środowiska kresowian.

Stanisław Szarzyński angażuje się także w działalność charytatywną, wspierając polskie kościoły w Ukrainie. Współpracuje z polskimi i ukraińskimi instytucjami, między innymi z Konsulatem Generalnym RP we Lwowie czy Polskim Towarzystwem Opieki nad Grobami Wojskowymi.