Obserwujemy narastającą, globalną panikę i eskalację sanitarnych restrykcji. Pomimo wstępnych zapewnień, że wynalezienie szczepionki będzie przełomem w walce z koronawirusem, kolejne państwa decydują się dzisiaj na radykalne obostrzenia i tzw. „twardy” lockdown. W Austrii szczepienia na Covid-19 są obowiązkowe, jednak władze nakazują osobom podejrzanym o zakażenie chodzić w maseczkach we własnym mieszkaniu. Z Australii, pomimo wydania wizy i pierwszego zwycięstwa sądowego, deportowano właśnie zdrowego Novaka Djokovicia – jednego z najwybitniejszych tenisistów w historii dyscypliny – skazując go przy okazji na trzyletni zakaz wjazdu do Australii. Oznacza to wykluczenie z jednego z najbardziej prestiżowych turniejów świata – Australian Open – w tym i kolejnych sezonach.
Chociaż Polskie przepisy dalekie są od takiego radykalizmu, nowe rozporządzenie nakłada już obowiązek szczepień ochronnych na pracowników służby zdrowia i aptek oraz studentów kierunków medycznych. Sejm pracuje też nad ustawą, której efektem może być przymuszanie pracowników do szczepienia. Teoretycznie projekt zakłada, że pracownicy mogą sami podjąć decyzję, czy chcą okazać pracodawcy wynik testu na obecność koronawirusa, zaświadczenie o przechorowaniu Covid-19 lub przyjęciu szczepienia. Koszt regularnego testowania pracowników ponosiliby jednak pracodawcy, co może prowadzić w praktyce do przymuszania pracowników do szczepienia. Obrady Sejmowej Komisji Zdrowia, podczas których rozpatrywano projekt, miały bardzo burzliwy przebieg. Posłowie nazywali się wzajemnie „mordercami” i „gangsterami”. Nie tak powinien wyglądać poważny proces stanowienia prawa.
W tej sytuacji nasz profesjonalizm i racjonalność analiz powinny wygaszać emocje i redukować narastające podziały społeczne. W ubiegłym tygodniu rezygnację złożyła większość członków Rady Medycznej przy Premierze. To dobry moment, by na nowo przemyśleć wprowadzaną przez rząd politykę sanitarną i oprzeć ją na rzetelnych badaniach naukowych, a nie na bezrefleksyjnym powielaniu rozwiązań wprowadzanych na świecie, które w większości są następstwem zmiennych rekomendacji WHO. W tym kierunku wydaje się zmierzać rząd, zapowiadając powołanie Rady w nowej formule. Obok medyków powinni się w niej znaleźć eksperci z różnych dyscyplin naukowych – ekonomiści, socjologowie czy prawnicy.
Aby przywrócić racjonalność debaty, eksperci Instytutu Ordo Iuris już od kilku miesięcy pracują nad kompleksowym, wyważonym raportem dotyczącym prawnych, gospodarczych oraz społeczno-zdrowotnych skutków polityki sanitarnej. Pod koniec ubiegłego roku opublikowaliśmy część prawną raportu oraz zorganizowaliśmy pierwszą debatę na temat gospodarczych skutków wprowadzanych obostrzeń. Teraz prezentujemy część społeczno-zdrowotną, w której nie tylko lekarze czy immunolodzy, ale także np. statystycy analizują skuteczność szczepień, stosowanych środków profilaktycznych, leczenia antywirusowego, a także analizują wpływ izolacji związanej z pandemią Covid-19 na zdrowie psychiczne i wyjaśniają powiązanie szczepionek z procederem aborcji.
Nasza działalność zawsze służyła szukaniu najlepszych dla społeczeństwa rozwiązań, a nie angażowaniu się w bieżące spory polityczne. Dlatego zarówno nasz raport, jak i organizowane debaty mają być miejscem rzetelnej dyskusji i źródłem skondensowanej, merytorycznej wiedzy naukowej. Jedynie wolna i merytoryczna debata pozwoli wypracować rozwiązania możliwe do zaakceptowania przez wszystkich.
Tylko od października 2021 roku odpowiedzieliśmy też na ponad 160 zgłoszeń mailowych i telefonicznych od osób zagubionych w obecnym stanie prawnym, a od początku epidemii udzieliliśmy już blisko 1 000 porad! Na bieżąco monitorujemy aktualny stan prawny, publikując poradniki prawne i analizy oraz opiniując pojawiające się projekty ustaw. Jeszcze zanim pojawiło się jakiekolwiek rozporządzenie dotyczące obowiązku szczepień dla medyków, nauczycieli czy służb mundurowych, dostawaliśmy każdego dnia po kilkanaście wiadomości od zaniepokojonych zapowiedziami medialnymi lekarzy, nauczycieli czy żołnierzy.
Pomoc prawników Ordo Iuris przyczyniła się do niezwykle głośnej medialnie sprawy zwolnienia z aresztu kobiety, która spędziła w nim prawie 5 miesięcy za to, że wyszła z domu podczas izolacji, aby zakupić niezbędne produkty żywnościowe i leki dla niepełnosprawnego męża. Interweniowaliśmy w sprawie uchwały Rady Miejskiej Wałbrzycha, w której radni zobowiązali mieszkańców do zaszczepienia się przeciw Covid-19. Nasza analiza, wykazująca, że rada gminy nie posiada kompetencji w kwestii regulacji szczepień obowiązkowych, trafiła do wojewody dolnośląskiego, który podzielił nasze stanowisko i stwierdził nieważność uchwały. Po przesłanym przez prawników Ordo Iuris piśmie przedsądowym, swoje procedury zmienił szpital, którego władze odmawiały niezaszczepionym rodzicom kontaktu ze swoim ciężko chorym dzieckiem. Regularnie reagujemy też na ograniczenia w dostępie do kapelanów w placówkach medycznych w całej Polsce. W wielu wypadkach nasze działania zakończyły się zmianą decyzji placówek. Dyrekcje szpitali w całej Polsce, diecezjalni duszpasterze służby zdrowia oraz zainteresowani kapelani otrzymali też obszerny poradnik Ordo Iuris dotyczący praw kapelanów szpitalnych.
W ramach prac nad ustawą zakładającą obowiązek szczepień dla medyków przesłaliśmy posłom opinię prawną, w której wskazaliśmy między innymi na zasadność wprowadzenia szeregu wyłączeń. Zawarte w naszej opinii propozycje były zgłaszane przez posłów w ramach poprawek do ustawy. Odrzucenie jednej z nich posłowie uzasadnili tym, że poprawka jest „zbyt merytoryczna”. Najistotniejsze jest to, że Komisja wykreśliła z ustawy przepis o obowiązku szczepień dla osób wykonujących zawód medyczny, farmaceutów i studentów medycyny, powołując się na to, że „jest on skonsumowany w rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia”. Rozporządzenie jest jednak aktem niższej rangi niż ustawa, dzięki czemu dużo łatwiej będzie pracownikom służby zdrowia dochodzić sprawiedliwości w ewentualnych postępowaniach sądowych przeciwko pracodawcy. W sytuacjach nieuzasadnionego dyskryminowania czy zwalniania niezaszczepionych pracowników Instytut Ordo Iuris będzie udzielał nieodpłatnej pomocy prawnej – także w postępowaniach sądowych.
Opiniowaliśmy też stanowczo negatywnie projekt ustawy wniesiony przez Lewicę, zakładający obowiązek szczepień dla wszystkich dorosłych Polaków – nawet tych posiadających obiektywne przeciwwskazania medyczne. W analizie podkreślamy, że szczepionki na Covid-19 są dopuszczone do obrotu zgodnie z procedurą dopuszczenia warunkowego. Nadal trwają bowiem badania, które mogłyby wykazać korzyści ze stosowania preparatów. Z oficjalnych informacji dostępnych na stronie Europejskiej Agencji Leków wynika, że również kwestie bezpieczeństwa stosowania szczepionek są wciąż przedmiotem badania. (...)
Łukasz Bernaciński, Członek Zarządu Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris
