Janusz Andryszak: Czy wskazana jest domyślna sprzedaż obligacji rodzinnych beneficjentom 500 plus?
data:12 czerwca 2019     Redaktor: Redakcja

Wprowadzenie domyślnej sprzedaży rodzinnych obligacji skarbowych dla beneficjentów programu Rodzina 500 plus otrzymujących świadczenie na pierwsze dziecko, jak również modyfikacja oferty tych obligacji, stwarzają szansę na zapoczątkowanie nowego trendu, który sukcesywnie zmieniał będzie polskie zadłużenie zagraniczne w zadłużenie krajowe.

Zauważany od kilku lat wzrost polskiego produktu krajowego brutto (PKB), poprawia relacje zadłużenia Polski względem tego wskaźnika. Zmniejszał się też w ostatnich latach udział długu zagranicznego w zadłużeniu Skarbu Panstwa, co wzmacniało stabilność finansową. Jednakże w marcu 2019 r. nastąpił znaczny wzrost polskiego zadłużenia, głównie wobec zagranicznych wierzycieli, co może zwiastować zmianę pozytywnego do tej pory trendu. W celu przeciwdziałania niekorzystnym zmianom, należy rozważyć w jaki sposób można  zaspokajać bieżące potrzeby wydatkowe państwa, ograniczając nadmierny wzrost długu zagranicznego, który zwiększa ryzyko destabilizacji finansów wobec zaistnienia kryzysu.
 
Dane Ministerstwa Finansów wykazują postępujący spadek udziału długu zagranicznego w zadłużeniu Skarbu Państwa z 36,1 % w czerwcu 2014 r. do 28,4 % w lutym 2019 roku. W marcu 2019 r. udział ten jednak wzrósł o 0.5 % przy zwiększeniu długu o 15,4 mld. zł. z czego na dług z zagranicy przypadało 8,9 mld. zł. stanowiące prawie 58 % wzrostu tego zadłużenia. W związku z tym, że w styczniu i lutym dług Skarbu Panstwa wzrósł razem o 9,4 mld. zł. przy redukcji długu zagranicznego o 5,9 mld. zł. i wzroście długu krajowego o 15,3 mld. zł. to zwiększenie zadłużenia w marcu mogło być następstwem pozyskiwania środków na sfinansowanie tzw. 13. emerytury, którą wypłacono w maju, na ogólną kwotę prawie 11 mld. zł. Wskazuje także na to struktura zadłużenia w układzie podmiotowym, z której wynika, że tylko w marcu wierzyciele zagraniczni powiększyli zasoby posiadania polskich obligacji skarbowych o 11,5 mld. zł. podczas gdy krajowy sektor bankowy kupił tych obligacji za 3,9 mld. zł. więcej niż w lutym, przy zupełnym braku zmiany posiadania tych obligacji w krajowm sektorze pozabankowym. Dane te wykazują więc zahamowanie finansowania polskiego zadłuzenia przez krajowy sektor pozabankowy, który obejmuje także sprzedaż obligacji skarbowych dla indywidualnych nabywców, w tym również dla beneficjentów programu Rodzina 500 plus, nabywających Rodzinne Obligacje Skarbowe.
 
Skarbowe obligacje rodzinne oferowane od października 2016 r. beneficjentom programu Rodzina 500 plus w dalszym ciągu nie cieszą się dużą popularnością. W kwietniu 2019 r. sprzedano ich za około 3,1 mln. zł. co, przy uwzględnieniu, że na program prorodzinny wydawane jest prawie 2 mld. zł. miesięcznie, wykazuje, że beneficjent tego programu z jednego świadczenia w kwocie 500 zł. jest skłonny zainwestować w skarbowe obligacje rodzinne zaledwie około 80 groszy. Skoro istniejąca ponad dwa i pół roku oferta obligacji skarbowych zyskała tylko marginalną aprobatę wśród beneficjentów programu Rodzina 500 plus, to rozszerzenie tego programu od połowy 2019 r. na każde dziecko, nie będzie też motywować do szerszego inwestowania w obligacje rodzinne nowych beneficjentów.
 
W Stanach Zjednoczonych, pomimo braku oferty specjalnych obligacji dla beneficjentów programów prorodzinnych jak Child Credit lub Earned Income Credit, poprzez działania promocyjne, powstał powszechny zwyczaj obdarowywania dzieci przy różnych okazjach długoterminowymi federalnymi obligacjami oszczędnościowymi U.S. Savings Bonds. Skuteczne wypromowanie nowej tradycji, pozwala zarówno finansować bieżące potrzeby państwa dodatkowymi środkami od własnych obywateli, jak też wspomaga start życiowy obdarowywanych dzieci, po upływie terminu wykupu otrzymywanych dawniej obligacji.
 
Pomimo wzrostu zainteresowania Polaków inwestowaniem w obligacje skarbowe, skala ich sprzedaży indywidualnym nabywcom pokrywa tylko częściwo potrzeby wydatkowe państwa, powodując konieczność sprzedaży tych obligacji inwestorom instytucjonalnym. Zachętą dla krajowego sektora bankowego do nabywania obligacji skarbowych miało być wyłączenie zainwestowanych w obligacje środków z podatku bankowego. Krajowe banki jak i sektor pozabankowy nie kupują jednak razem tych obligacji w kwocie pozwalającej na pokrycie potrzeb wydatkowych państwa, powodując konieczność sprzedaży obligacji skarbowych inwestorom zagranicznym, co może ujemnie wpływać na finanse państwa.
 
Zwiększanie zakupów obligacji skarbowych przez inwestorów krajowych stabilizuje stan finansów państwa, jak też niweluje konsekwencje zewnętrznych kryzysów finansowych. Warto więc rozważyć, czy rozszerzenie programu Rodzina 500 plus na każde dziecko nie stwarza możliwości wprowadzenia, dla nowych beneficjentow tego programu, domyślnej sprzedaży obligacji rodzinnych, co zmniejszyłoby skalę sprzedaży obligacji skarbowych dla inwestorów zagranicznych, zwiększając w efekcie bezpieczeństwo finansów państwa.
 
Metoda domyślnego zapisu zastosowana zostanie zarówno przy wprowadzanych w 2019 roku Pracowniczych Planach Kapitałowych w stosunku do okolo 11 mln. pracowników, jak też w planowanym do wprowadzenia w przyszłym roku przekształceniu Otwartych Funduszy Emerytalnych w Indywidualne Konta Emerytalne dla 16 mln. uczestników. Metoda ta, zastosowana dla beneficjentów programu Rodzina 500 plus i dotycząca tylko świadczenia na pierwsze dziecko, obejmowałaby więc znacznie mniejszą populację, z której duża część osób, podlegałaby tej metodzie w przynajmniej jednym z powyższych programów. Domyślny zapis stałby się więc standardową metodą włączania do programu dużej ilości potencjalnych jego uczestników, zastępując procedury tradycyjnego zapisu.
 
Skarbowe obligacje rodzinne emitowane są w nominalach o wartości 100 zł. powodując, że beneficjent świadczenia na pierwsze dziecko otrzymałby 400 zł. w gotówce a 100 zł. w formie obligacji z terminem wykupu za 6 lub 12 lat. Redukcja świadczenia płatnego w gotówce nie byłaby jednak dotkliwa dla beneficjentów z dwóch następujących powodów.
 
- Świadczenia programu Rodzina 500 plus wypłacane na drugie i następne dziecko, były pobierane głównie przez rodziny z umiarkowanymi dochodami, podczs gdy beneficjenci na pierwsze dziecko, w rozszerzonym programie, będą często posiadać większy dochód na osobę w rodzinie, wynikający również z tego, że znaczna część nowych beneficjentów będzie posiadać tylko jedno dziecko, którego oboje rodzice będą pracować zawodowo.
- Program Rodzina 500 plus był wprowadzany gdy minimalne wynagrodzenie wynosiło 1850 zł. miesięcznie, podczas gdy w przyszłym roku będzie ono wynosiło około 2450 zł. Wzrost najniższego wynagrodzenia znacznie przewyższa inflację, pozostawiając pokaźną nadwyżkę pozwalającą wypłacać część świadczenia w gotówce oraz część w obligacjach.
 
Domyślna sprzedaż obligacji rodzinnych dla beneficjentów programu Rodzina 500 plus, którzy po rozszerzeniu programu otrzymają świadczenie na pierwsze dziecko, spowoduje  korzyści zarówno dla finansów państwa, dla rynku pracy, jak też zwiększy oszczędności. Korzyści te przejawiać się będą ograniczaniem wzrostu deficytu budżetowego, lub nawet jego redukcją, zwiększaniem wskaźnika zatrudnienia ludności, oraz oszczędnościami do wykorzystania po ustaniu wypłat świadczeń z powodu osiągnięcia pełnoletności dzieci.
 
Biorąc pod uwagę, że rozszerzonym programem zostanie objętych około 3 mln. dzieci, to domyślna sprzedaż obligacji rodzinnych może osiągać kwotę 3.6 mld. zł rocznie, która z obecną sprzedażą, pozwoliłaby pokryć prawie 10 % kosztów funkcjonowania programu. Redukcja bieżących wydatków na program będzie ograniczać potrzeby budżetowe, dając szansę na uzyskanie przyszłej nadwyżki dochodów nad wydatkami, powodującej spadek polskiego zadłużenia nie tylko w relacji do PKB, ale również w liczbach bezwzględnych. Większa sprzedaż rodzinnych obligacji skarbowych, poprawi także strukturę zadłużenia, przez wzrost długu krajowego sektora pozabankowego oraz spadek długu zagranicznego.
 
Ograniczenie wypłaty w gotówce świadczenia na pierwsze dziecko, będzie zniechęcac do rezygnacji z zatrudnienia, co pozytywnie wpływac będzie na rynek pracy, odnotowujący obecnie w wielu zawodach niedobór pracowników. Zachęci to także matki wychowujące dzieci do przepracowania wymaganej przez ZUS ilości lat uprawniających do otrzymania świadczenia emerytalnego, w wysokości nie mniejszej, niż przysługuje bez tego wymogu matkom po wychowaniu co najmniej czworga dzieci, czyli na najniższym jego poziomie.
 
Domyślna sprzedaż rodzinnych obligacji skarbowych, podczas wypłacania świadczeń na pierwsze dziecko, promowałaby tą formę oszczędzanie nie tylko na pierwsze dziecko, ale też na następne, powodując wzrost zainteresowania tymi obligacjami również w bardziej licznych rodzinach. Sprzedaż obligacji z terminem wykupu za 12 lat dla dzieci do wieku około ośmiu lat, oraz z wykupem za 6 lat dla starszych dzieci, powodowałaby, że młode osoby osiągając pełnoletność, miałyby własne środki w przypadku kontynuowania nauki lub wcześniejszego usamodzielnienia się. Promowanie, amerykańskim wzorem, nawyku kupowania obligacji skarbowych dla dzieci, zwiększałoby wśród młodych osób poczucie powiązania ich z państwem, co będzie zmniejszać zainteresowanie do stałej emigracja za granicę dorosłych już osób, na które wcześniej przez wiele lat wypłacano świadczenia.
 
W celu uatrakcyjnienia sprzedaży rodzinnych obligacji skarbowych, należy też rozważyć zasadność zarówno zmniejszenie minimalnego ich nominału z obecnych 100 zł. do 50 zł. jak też wprowadzenia obligacji z terminem wykupu za 3 lata. Rozwiązania takie byłyby na pewno przyjęte z większym zainteresowaniem przez beneficjentów programu Rodzina 500 plus, otrzymujących świadczenie na drugie i następne dziecko, jak też przez nowych beneficjentów rozszerzanego programu, którzy mogliby lepiej dopasować termin wykupu obligacji do aktualnego wieku dziecka, aby zbieżny był on z osiągnieciem przez dziecko pełnoletności, umożliwiając korzystanie z zebranych środków na progu dorosłego życia.
 
Wprowadzenie domyślnej sprzedaży rodzinnych obligacji skarbowych dla beneficjentów programu Rodzina 500 plus otrzymujących świadczenie na pierwsze dziecko, jak również modyfikacja oferty tych obligacji, stwarzają szansę na zapoczątkowanie nowego trendu, który sukcesywnie zmieniał będzie polskie zadłużenie zagraniczne w zadłużenie krajowe. Zmiana taka uodporni polską gospodarkę na negatywne wpływy zewnetrznych kryzysów finansowych zwiększając szansę na jej stabilny i systematyczny wzrost.
                                                                                                                  Janusz Andryszak
Zobacz równiez:





Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.