Polecamy! Krzysztof Karoń m.in. o podpisaniu przez D. Trumpa aktu 447
data:16 maja 2018     Redaktor: Redakcja

POLECAMY SZCZEGÓLNIE OD 20 DO 24 MINUTY! Video - wRealu24.pl
Polecamy także kontekst prawny - umowę indemnizacyjną zawartą w dniu 16 lipca 1960 r. między rządami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Stanów Zjednoczonych Ameryki.

 
Interpelacja nr 23570 w sprawie tzw. umowy indemnizacyjnej zawartej w dniu 16 lipca 1960 r. między rządami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Stanów Zjednoczonych Ameryki
 
Zgłaszający Ryszard Terlecki
Adresat minister spraw wewnętrznych i administracji
Data wpływu 13-07-2011
Data ogłoszenia 28-07-2011 - posiedzenie nr 97
Odpowiedź
Odpowiadający
Zbigniew Sosnowski - podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji
Data wpływu 22-08-2011
Data ogłoszenia 30-08-2011 - posiedzenie nr 99
 
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 23570 w sprawie tzw. umowy indemnizacyjnej zawartej w dniu 16 lipca 1960 r. między rządami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Stanów Zjednoczonych Ameryki
 
   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma z dnia 27 lipca 2011 r. (sygn. SPS-023-23570/11) dotyczącego interpelacji posła na Sejm RP pana Ryszarda Terleckiego w sprawie umowy indemnizacyjnej zawartej w dniu 16 lipca 1960 r. pomiędzy rządami PRL i Stanów Zjednoczonych Ameryki, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.
 
   Na wstępie wskazać należy, że problematyka tzw. układów indemnizacyjnych wiąże się z faktem przejęcia na rzecz Skarbu Państwa w okresie po zakończeniu II wojny światowej mienia pozostawionego w Polsce przez obywateli państw, z którymi układy powyższe zawierano. Przejęcie to nastąpiło przede wszystkim na podstawie ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. Nr 3, poz. 17, z późn. zm.), tzw. ustawy o nacjonalizacji przemysłu, oraz dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (t.j. Dz. U. z 1945 r., Nr 3, poz. 13, z późn. zm.).
 
   Wskazać należy, że Polska w latach 1948-1971 zawarła ogółem 12 wymienionych niżej układów indemnizacyjnych (odszkodowawczych):
 
   1) układ z 19 marca 1948 r. dotyczący udzielenia przez Polskę odszkodowania dla interesów francuskich dotkniętych przez ustawę polską z dnia 3 stycznia 1946 r. o nacjonalizacji;
 
   2) protokół nr 1 z dnia 12 maja 1949 r. w sprawie interesów i mienia duńskiego w Polsce i protokół nr 2 z dnia 26 lutego 1953 r. w sprawie interesów i mienia duńskiego w Polsce;
 
   3) układ z dnia 25 czerwca 1949 r. między Rzeczpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską dotyczący odszkodowania dla interesów szwajcarskich w Polsce;
 
   4) układ między rządem polskim i rządem szwedzkim zawarty w Sztokholmie w dniu 16 listopada 1949 r. w sprawie odszkodowania dla interesów szwedzkich w Polsce;
 
   5) układ z dnia 11 listopada 1954 r. pomiędzy rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej dotyczący załatwienia spraw finansowych;
 
   6) układ z dnia 29 grudnia 1955 r. między Królewskim Rządem Norweskim a rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dotyczący likwidacji wzajemnych roszczeń finansowych;
 
   7) układ z dnia 16 lipca 1960 r. między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki dotyczący roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych;
 
   8) układ z dnia 14 listopada 1963 r. między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z jednej strony a rządem Królestwa Belgii i rządem Wielkiego Księstwa Luksemburga z drugiej strony dotyczący odszkodowania za niektóre interesy belgijskie i luksemburskie w Polsce;
 
   9) układ z dnia 22 listopada 1963 r. między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a królewskim rządem Grecji dotyczący odszkodowania za interesy greckie w Polsce;
 
   10) układ z dnia 20 grudnia 1963 r. między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a rządem Królestwa Holandii dotyczący odszkodowania za niektóre interesy holenderskie w Polsce;
 
   11) układ z dnia 6 października 1970 r. między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Republiką Austrii o uregulowaniu określonych zagadnień finansowych;
 
   12) układ z dnia 15 października 1971 r. między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a rządem Kanady dotyczący uregulowania spraw finansowych.
 
   Na podstawie powyższych umów polski rząd przekazał państwom - sygnatariuszom układów globalne kwoty pieniężne na uregulowanie roszczeń odszkodowawczych obywateli tychże państw, których mienie pozostawione w Polsce zostało w okresie powojennym przejęte na rzecz Skarbu Państwa albo którzy utracili posiadanie swego mienia na skutek wojny i tego posiadania nie odzyskali. Odszkodowania przyznane na podstawie tych układów były płacone z reguły w gotówce, w ratach np.: Danii wypłacono 5,7 mln koron duńskich w ciągu 15 lat, Szwajcarii - 52,2 mln franków szwajcarskich rozłożonych na 13 rat, Szwecji - 116 mln koron szwedzkich w 17 ratach, USA - 40 mln dolarów amerykańskich w 20 ratach, Austrii - 71,5 mln szylingów austriackich w 12 rocznych ratach, Kanadzie - 1,225 mln dolarów kanadyjskich w 7 ratach rocznych. W umowach tych znalazły się w szczególności postanowienia, że w wyniku przyznanego odszkodowania cudzoziemcy zrzekają się na rzecz Skarbu Państwa Polskiego wszelkich praw i roszczeń z tytułu własności do mienia znajdującego się na terenie Polski.
 
   Z uwagi na fakt, że powyższe umowy indemnizacyjne nie zostały ratyfikowane ani ogłoszone w Dzienniku Ustaw, nie mogły one stanowić samodzielnej podstawy przejścia na własność Skarbu Państwa nieruchomości obywateli państw obcych (zwrócił na to uwagę - na tle postanowień umowy między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki dotyczącej roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych z dnia 16 lipca 1960 r. - Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku wydanym w składzie 7 sędziów z dnia 17 maja 1999 r., sygn. OSA 2/98). W związku z powyższym w celu zabezpieczenia nabytych przez Skarb Państwa uprawnień właścicielskich uchwalona została ustawa z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. Nr 12, poz. 65).
 
   Stosownie do art. 1 ww. ustawy jej przepisy mają zastosowanie do dokonywania wpisów na rzecz Skarbu Państwa w księgach wieczystych tytułu własności nieruchomości obywateli państw obcych (a także zagranicznych osób prawnych) oraz uprawnień wynikających z wieczystego użytkowania lub z ustanowionych na rzecz tych obywateli (zagranicznych osób prawnych) ograniczonych praw rzeczowych, które to nieruchomości i prawa przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, zawartych z rządami tych państw przez rząd Polski. Nadmienić należy, że w myśl art. 4 ww. ustawy ma ona zastosowanie również do składania wniosków i dokumentów do zbioru dokumentów w przypadku, gdy nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej albo gdy księga ta zaginęła lub uległa zniszczeniu.
 
   Zgodnie z art. 2 ww. ustawy podstawą dokonywania wpisu do księgi wieczystej Skarbu Państwa jako właściciela nieruchomości lub uprawnionego do korzystania z wieczystego użytkowania albo z ograniczonego prawa rzeczowego jest decyzja ministra finansów stwierdzająca przejście na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie międzynarodowej umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych. Decyzja ta ma charakter deklaratoryjny, albowiem na skutek jej wydania nie następuje przejście wskazanych nieruchomości lub praw na rzecz Skarbu Państwa, decyzja ta stwierdza jedynie fakt przejścia powyższych praw.
 
   Ze względu na fakt, że większość z wymienionych wyżej układów indemnizacyjnych została zawarta przed dniem 17 kwietnia 1968 r., tj. dniem ogłoszenia i zarazem wejścia w życie powołanej ustawy, szczególnie istotne znaczenie ma zawarta w art. 5 ust. 2 przedmiotowej ustawy regulacja, zgodnie z którą ustawę stosuje się również do nieruchomości oraz praw, które przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, zawartych przed ogłoszeniem ustawy.
 
   Biorąc pod uwagę opisane wyżej regulacje, należy mieć na względzie, że dokonanie wpisu do księgi wieczystej (ewentualnie składanie wniosków i dokumentów do zbioru dokumentów w przypadku, gdy nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej albo gdy księga ta zaginęła lub uległa zniszczeniu) następowało i następuje na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, czyli wspomnianych układów indemnizacyjnych. Wprawdzie układy indemnizacyjne nie zostały ratyfikowane ani ogłoszone w Dzienniku Ustaw, nie mogły zatem stanowić samodzielnej podstawy prawnej przeniesienia prawa własności nieruchomości na Skarb Państwa, stąd konieczne było uregulowanie ustawowe kwestii dotyczących nieruchomości, za których przejęcie państwo polskie na mocy wskazanych układów indemnizacyjnych wypłaciło odszkodowanie (por. powołany już wyżej wyrok NSA z dnia 17 maja 1999 r., sygn. akt OSA 2/98), jednakże układy te stanowiły podstawę uregulowania przez państwa - sygnatariuszy trybu występowania obywateli tych państw o odszkodowanie do rządu swych państw.
 
   Przykładowo, w świetle postanowień układu z dnia 16 lipca 1960 r. między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki dotyczącego roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych (uregulowania układu polsko-amerykańskiego przedstawiane są jako przykład, ponieważ zdecydowana większość zgłaszanych roszczeń odnośnie do mienia przejętego w okresie powojennym na rzecz Skarbu Państwa dotyczy mienia pozostawionego w Polsce przez obywateli Stanów Zjednoczonych) rząd Polski zobowiązał się wypłacić sumę 40 mln dolarów amerykańskich za całkowite uregulowanie i zaspokojenie wszystkich roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych, zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, do rządu polskiego z tytułu nacjonalizacji i innego przejęcia przez Polskę mienia oraz praw i interesów, związanych lub odnoszących się do mienia (art. I lit. a ww. układu). Roszczeniami uregulowanymi i zaspokojonymi na mocy ww. układu są roszczenia obywateli Stanów Zjednoczonych z tytułu nacjonalizacji i innego rodzaju przejęcia przez Polskę mienia oraz praw i interesów związanych lub odnoszących się do mienia, przejęcia własności albo utraty używania lub użytkowania mienia na podstawie polskich ustaw, dekretów lub innych zarządzeń ograniczających lub uszczuplających prawa i interesy związane lub odnoszące się do mienia (art. II układu).
 
   W celu zabezpieczenia rządu polskiego przed możliwym dochodzeniem praw za pośrednictwem krajów trzecich lub w inny sposób, roszczeń uregulowanych ww. układem, rząd Stanów Zjednoczonych zobowiązał się dostarczyć rządowi polskiemu kopie oświadczeń odnośnie do roszczeń złożonych przez wnoszących roszczenia (tj. oświadczeń o zrzeczeniu się powyższych roszczeń) (art. V lit. b układu). Rozstrzygające znaczenie dla możliwości wydania przez ministra finansów decyzji stwierdzającej przejście na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie międzynarodowej umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych ma bowiem fakt, czy obywatel Stanów Zjednoczonych, powołując się na układ, wystąpił o odszkodowanie do rządu Stanów Zjednoczonych i czy takie odszkodowanie otrzymał na tej podstawie, że jego mienie zostało przejęte przez państwo polskie. Wskazał na to Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym wyroku z dnia 17 maja 1999 r., sygn. akt OSA 2/98, stwierdzając, że ˝układ był podstawą przejścia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub praw w rozumieniu art. 2 ustawy, jeżeli obywatel Stanów Zjednoczonych wystąpił o przyznanie odszkodowania na podstawie układu i otrzymał takie odszkodowanie, którego wartość była odnoszona do wartości praw przejętych przez państwo polskie˝. Nadmienić przy tym należy, że w świetle postanowień wskazanego układu z dnia 16 lipca 1960 r. oraz dołączonego do niego protokołu z dnia 29 listopada 1960 r. warunkiem otrzymania odszkodowania za pozostawione w Polsce nieruchomości było zrzeczenie się na rzecz państwa polskiego praw opartych na przejęciu własności lub utracie używania i korzystania z mienia położonego w Polsce (o zrzeczeniu tym mowa jest w pkt 7 lit. b wskazanego wyżej protokołu).
 
   Jednocześnie rząd Stanów Zjednoczonych zobowiązał się, że nie będzie przedstawiał rządowi polskiemu ani nie będzie popierał wymienionych w art. I układu roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych do rządu polskiego, zaś zgłoszone po wejściu w życie układu roszczenia obywateli Stanów Zjednoczonych rząd Polski przekaże rządowi Stanów Zjednoczonych (art. IV układu).
 
   Wynika stąd, że o ile obywatele Stanów Zjednoczonych, którym przysługiwały roszczenia z tytułu nacjonalizacji i innego przejęcia przez Polskę mienia, w szczególności nieruchomości pozostawionych w Polsce, wystąpili do rządu Stanów Zjednoczonych o zaspokojenie ich roszczeń i roszczenia te uznane zostały za ważne, a następnie w celu otrzymania od rządu Stanów Zjednoczonych odszkodowania złożyli oświadczenie o zrzeczeniu się na rzecz państwa polskiego ich praw opartych na przejęciu własności lub utracie używania i korzystania z mienia położonego w Polsce, to w takim przypadku nie mogą oni występować skutecznie z roszczeniami przeciwko Skarbowi Państwa.
 
   Równocześnie, w kontekście przepisów art. 1 i 2 ustawy o dokonywaniu w księgach wieczystych (...), przejście na rzecz Skarbu Państwa powyższych nieruchomości w połączeniu z dokonanym na podstawie umowy z dnia 16 lipca 1960 r. zrzeczeniem się przez obywatela Stanów Zjednoczonych roszczeń w stosunku do rządu polskiego stanowi podstawę do wydania przez ministra finansów decyzji stwierdzającej przejście na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie międzynarodowej umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych (vide: art. 2 ww. ustawy).
 
   Dodać należy, że rząd Stanów Zjednoczonych zobowiązany był nie tylko do dostarczenia rządowi polskiemu kopii oświadczeń odnośnie do roszczeń złożonych przez wnoszących roszczenia (tj. oświadczeń o zrzeczeniu się powyższych roszczeń), ale również wszelkich oryginalnych dokumentów odnoszących się do mienia znacjonalizowanego oraz przejętego przez Polskę, z których roszczenia te wynikały (art. V lit. b i c układu).
 
   Wskazać należy, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie dysponuje wiedzą na temat ewentualnych roszczeń dochodzonych w stosunku do Skarbu Państwa przez obywateli Stanów Zjednoczonych, a także innych państw, z którymi Polska zawarła wskazane układy indemnizacyjne. MSWiA nie dysponuje także listami osób, które odebrały już odszkodowania na mocy tychże układów, ani materiałami, które pozwalałyby na występowanie do innych państw o pełne listy. Podkreślenia wymaga, że organem właściwym w tym zakresie pozostaje minister finansów jako organ wydający decyzje stwierdzające przejście na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie międzynarodowej umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, na podstawie art. 2 ustawy o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych, a także jako podmiot odpowiedzialny za realizację ze strony polskiej omawianych układów.
 
   Z poważaniem
 
   Podsekretarz stanu
 
   Zbigniew Sosnowski
 
   Warszawa, dnia 18 sierpnia 2011 r.


Materiał filmowy 1 :

Zobacz równiez:





Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.