„(...) w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów” - zapisano w ustawie uchwalającej ten dzień.
Nowe święto jest uczczeniem tych wszystkich Polaków, którzy narażali się ukrywając Żydów przed niemieckimi oprawcami. Pomoc udzielana była indywidualnie, ale także dzięki instytucjom, takim jak np. Rada Pomocy Żydom „Żegota” istniejąca przy polskim rządzie na uchodźstwie.
Nasi rodacy ratujący Żydów to wzór i inspiracja, z której powinniśmy czerpać, pamiętając nie tylko o bohaterach imiennych, odznaczonych przez Yad Vashem. Są jeszcze przecież bohaterowie bezimienni, których historie wśród wojennej zawieruchy już bezimienne pozostaną.
Jedna z najbadziej znanych historii, będąca jednocześnie symbolem polskiego poświęcenia i niemieckiego okrucieństwa to losy rodziny Ulmów z Markowej (Podkarpacie). 24 marca 1944r. Niemcy zamordowali Józefa Ulma, jego żona Wiktorię będącą w 9. miesiącu ciąży, ich szóstkę małoletnich dzieci, a także ośmioro ukrywanych przez polską rodzinę Żydów z rodzin Didnerów, Grünfeldów i Goldmanów. Stąd też wybór daty nowego święta.
W związku z Narodowym Dniem Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką Instytut Pamięci Narodowej organizuje w całym kraju wiele wydarzeń:
Rodzina Józefa i Wiktorii Ulmów z Markowej |
CENTRALA
- 13 marca, Warszawa – dyskusja „Nie tylko Kowalscy. Polacy ratujący Żydów w czasie wojny” z cyklu „Historia ze zdjęciem”
- 20 marca, Warszawa, Sejm RP – otwarcie wystawy IPN „»Żegota«. Rada Pomocy Żydom”
- 21-22 marca 2018, Markowa, Przemyśl – sympozjum „Słudzy Boży Józef i Wiktoria Ulma z dziećmi – Świadkowie Wiary”
- 23 marca – prezentacja spotu filmowego informującego o Narodowym Dniu Polaków Ratujących Żydów (19 marca w sieci teaser)
- 23 marca, Warszawa – Koncert Maleo Reggae Rockers i zaproszonych wokalistek „Panny sprawiedliwe” (24 marca – emisja w TVP)
- 23 marca – konferencja prasowa, na której zostanie zaprezentowany znaczek okolicznościowy z Ireną Sendlerową, przygotowany przez IPN i Pocztę Polską oraz prezentacja wystawy „Żegota” w głównych budynkach Poczty Polskiej w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Poznaniu i Gdańsku
- 23 i 24 marca – przeznaczone dla młodzieży pokazy filmów związanych z tematyką Polaków ratujących Żydów, w 12 miastach Polski, poprzedzone tematycznymi prelekcjami; spotkania organizowane przez organizowane przez BEN i OBEN-y, przy współpracy z Multikinem i innymi kinami oraz w wielu miastach z lokalnym kuratorium oświaty
- 24 marca, Warszawa – spacer edukacyjny śladami polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Spacer poprowadzi Jacek Radzymiński, edukator „Przystanku Historia”.
- 28 marca, Markowa – debata oksfordzka w Muzeum Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej nad tezą: W porównaniu z innymi społeczeństwami okupowanej Europy Polacy zrobili wiele dla ratowania Żydów w czasie Holokaustu. Debatować będą reprezentacje szkół, które w projekcie Turniej Debat Historycznych IPN zajęły II i III miejsce, czyli: III LO im. Św. Jana Kantego w Poznaniu oraz I LO im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu
IPN BIAŁYSTOK
IPN GDAŃSK
- prezentacja wystawy „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” w Gdańsku i Bydgoszczy (dwa miejsca w Gdańsku, jedno w Bydgoszczy)
- Toruń – złożenie kwiatów w Kaplicy Pamięci Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej w Sanktuarium pw. Maryi Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i Św. Jana Pawła II
IPN KATOWICE
IPN KIELCE
- 26 marca – dodatek edukacyjny „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata”, poświęcony tematyce Polaków ratujących Żydów, do dzienników: „Dziennik Zachodni”, „Głos Wielkopolski”, „Gazeta Wrocławska”, „Dziennik Polski”, „Dziennik Bałtycki”, „Dziennik Łódzki”, „Kurier Lubelski”, „Polska Metropolia Warszawska”, „Echo Dnia”, „Gazeta Lubuska”, „Gazeta Pomorska”, „Nowa Trybuna Opolska”, „Gazeta Współczesna”, „Gazeta Krakowska”
- audycja „Polacy ratujący Żydów”, poświęcona lokalnym bohaterom, którzy pomagali innym z narażeniem życia własnego i swoich rodzin. W każdym odcinku przybliżamy wybrane historie rodzin, które udzielały pomocy. Każda z nich jest opatrzona komentarzem historyków, m. in.: Ewy Kołomańskiej z Muzeum Wsi Kieleckiej i dr Tomasza Domańskiego z Delegatury IPN w Kielcach
- do 30 kwietnia, Kielce – prezentacja wystawy „Zła się nie ulęknę...”. Polacy pomagający Żydom na Kielecczyźnie w latach II wojny światowej
IPN KRAKÓW
IPN LUBLIN
- Lublin – pokaz filmu „Historia Kowalskich”
IPN ŁÓDŹ
IPN POZNAŃ
IPN RZESZÓW
IPN SZCZECIN
- 20 marca, Szczecin – OBEN w Szczecinie przeprowadzi seminarium dla nauczycieli pt. „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”. W trakcie seminarium zostanie zaprezentowana teka edukacyjna „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”, oraz wydawnictwo IPN „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje”
- 23 marca, Gorzów Wlkp. (Miejska i Wojewódzka Biblioteka Publiczna) – pokaz filmów dokumentalnych „Życie za życie” oraz „Stella”
- 24 marca, Szczecin (Kino Zamek) – pokaz filmów dokumentalnych „Życie za życie” oraz „Stella”
IPN WARSZAWA
- 23 marca, Dom Kultury w Grodzisku Maz. – prelekcja i pokaz filmu „Dzieci Ireny Sendlerowej”
- 23 marca, Dom Kultury w Ciechanowie – wykład i prezentacja filmów dokumentalnych „Ocaleni” i „Rozmowy z polskimi Sprawiedliwymi”
- 23 marca, I LO im. Piotra Skargi w Pułtusku – wykład i prezentacja filmów dokumentalnych „Ocaleni” i „Rozmowy z polskimi Sprawiedliwymi”
- 23 marca, Przystanek Historia IPN w Ostrowi Maz. – warsztaty edukacyjne „Polacy ratujący Żydów”
IPN WROCŁAW
- 24 marca, Wrocław (Multikino Pasaż Grunwaldzki) – pokaz filmów dokumentalnych „Życie za życie” oraz „Stella”
za ipn.gov.pl