NEWS! Ruch Kontroli Wyborów zgłasza swoje uwagi w sprawie projektu nowego prawa wyborczego
data:22 listopada 2017     Redaktor: Redakcja

Uwagi szczegółowe Krajowej Rady Koordynatorów Ruchu Kontroli Wyborów w sprawie projektu Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych złożonego 10 listopada 2017 r. przez grupę posłów klubu Prawo i Sprawiedliwość:

21 listopada 2017 r.
 
Uwagi szczegółowe Krajowej Rady Koordynatorów Ruchu Kontroli Wyborów w sprawie projektu Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych złożonego 10 listopada 2017 r. przez grupę posłów klubu Prawo i Sprawiedliwość
 
Krajowa Rada Koordynatorów Ruchu Kontroli Wyborów podtrzymuje swoje stanowisko z Uchwały KRK RKW z dnia 12 listopada 2017 r. uznające Projekt Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (druk sejmowy nr 2001 z dnia 10 listopada 2017 r.) za krok wnioskodawców idący w dobrym kierunku, tj. zwiększenia transparentności i lepszej kontroli procesu wyborczego, zawierający szereg słusznych rozwiązań (m.in. zniesienie głosowania korespondencyjnego i częściowe rozszerzenie zakresu uprawnień mężów zaufania), jednocześnie w załączeniu przedstawia swoje krytyczne uwagi do niektórych postanowień Projektu.
 
Największy nasz sprzeciw budzi pozostawienie niezmienionego składu Państwowej Komisji Wyborczej aż do wyborów w 2019 r., a co za tym idzie brak realnych zmian w strukturze kluczowego organu dla organizacji i przeprowadzenia wyborów, pozostawienie decyzyjnych stanowisk w strukturze wyborczej w rękach środowiska sędziowskiego, prawniczego oraz urzędniczego.
 
Mamy nadzieję, że na etapie prac legislacyjnych Projekt Ustawy z druku sejmowego 2001 zostanie zmieniony tak, by jego treść w pełni oddawała to, co jest zapowiedziane w nazwie – tj. uspołecznienie i transparentność. Oczekujemy na dialog z Wnioskodawcami na temat szczegółowych zapisów w poprawionym Kodeksie Wyborczym dla wypracowania poprawionego kształtu Ustawy.
 
za Krajową Radę Koordynatorów Ruchu Kontroli Wyborów:
 
Paweł Zdun, przewodniczący KRK RKW
 

lp

Art. 4 pkt

Nowy artykuł

Zmiany niekorzystne lub niewystarczające
oraz braki w projekcie

Uwagi

1

3

8 §1

Dokumenty z wyborów są przekazywane do archiwów państwowych, gdzie są przechowywane przez okres do 2 lat lub na wniosek uprawnionych podmiotów do 5 lat. Przez uprawnione podmioty rozumie się komitety wyborcze (w zw. z pkt 19) art. 42 §6)

Wskazane jest wykreślenie sformułowania „ do 2 lat lub na wniosek uprawnionych podmiotow do” Powinno być: „przez okres 5 lat”, czyli bez składania wniosku.

2

12

26

Brak zmian regulacji dotyczących rejestru wyborców (Kodeks wyborczy Rozdział 5)

Postulujemy w Koncepcji RKW elektroniczny, ogólnokrajowy rejestr wyborców, dostępny online z poziomu każdej obwodowej komisji wyborczej (OKW), optymalnie z obowiązkiem odnotowania w nim faktu oddania głosu przez wyborcę poprzez nr PESEL. Taki system działa np. w Indiach czy Australii.

3

16

39 §7

Zarządzenie wcześniejszego zakończenia głosowania może nastąpić nie wcześniej niż o godzinie 1800.

Jeżeli zagłosują wszyscy zainteresowani, nie ma uzasadnienia dla utrzymywania komisji w lokalu OKW, zwłaszcza że mogłaby ona obsłużyć inne obwody odrębne, jak postulujemy w Koncepcji.

4

17

40 §3a

Forma karty do głosowania – dopuszczona
i rekomendowana przez PKW książeczka.

Karta, składająca się z wielu kart, będzie utrudnieniem dla wyborcy w trakcie głosowania oraz dla komisji w trakcie liczenia głosów. Ułatwić też może dokonanie fałszerstwa poprzez postawienie znaku „x” na innej karcie książeczki, niż zrobił to wyborca (przy posłużeniu się formą książeczki jest to trudniejsze do dostrzeżenia). RKW postuluje w Koncepcji małą, sztywną kartę wyborczą, będącą drukiem ścisłego zarachowania, z zaszyfrowanym unikalnym numerem identyfikacyjnym, z oznaczeniami list i numerami kandydatów, umożliwiającą liczenie maszynowe w okręgach. Dodatkową zaletą takiej karty jest możliwość drukowania alfabetem Braille’a. Instrukcje głosowania z pełnymi listami i danymi kandydatów, także z nadrukiem Braille’a, byłyby wywieszane w lokalach i miejscach do głosowania.

5

18

41

(w związku z pkt. 73) Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych numerów list i nazw lub nazwisk, albo poczynienie innych znaków lub dopisków na karcie do głosowania, w tym w kratce, nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu.

Jeżeli w innej kratce lub na innej karcie też będzie postawiony znak „X” uniemożliwi to ustalenia ważności głosu.Ta kwestia powinna być jasno rozstrzygnięta ustawowo, a nie pozostawiona do rozstrzygnięcia
w wytycznych PKW, czy do interpretacji OKW.

6

22

52 §1.

Przed przystąpieniem do głosowania wyborca okazuje obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie dokument, umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.

Zbyt ogólnikowe – rodzaj, stan oraz termin ważności dokumentu tożsamości, powinien być jasno określony; obecny w projekcie zapis pozwala na zbyt dużą swobodę interpretacyjną lub doprecyzowywanie go w wytycznych PKW. Proponujemy sformułowanie: „tylko ważny dowód osobisty lub paszport, ewentualnie inny dokument, zawierający PESEL i zdjęcie” – por. uwaga (2).

7

22

52 §2a

Brak potwierdzenia odebrania karty podpisem na spisie wyborców przez głosującego dotyczy tylko osób niepełnosprawnych i wymaga potwierdzenia podpisem jednego członka komisji, wydającego kartę do głosowania.

Należy zrezygnować z takiej ryzykownej furtki – osoba, która, z podanych przyczyn, nie może się podpisać, będzie miała tym bardziej trudności w samodzielnym oddaniu głosu. Zatem powinna głosować albo osoba, która obie czynności może wykonać samodzielnie, albo jej pełnomocnik. Ostatecznie, dla zapobieżenia ewentualnym nadużyciom, w w/w sytuacji powinien przymajmniej być wprowadzonywymóg dwóch podpisów członków komisji wyborczej, w tym Przewodniczącego.

8

22

52 §6

„Wyborca wrzuca kartę do urny, znajdującej się w dostępnym i widocznym miejscu lokalu wyborczego, w taki sposób, aby strona zadrukowana była niewidoczna. Wyborca może wrzucić kartę lub karty do głosowania do urny wyborczej w kopercie na kartę lub karty do głosowania, zwanej dalej "kopertą na kartę do głosowania"”

RKW postuluje urny półprzezroczyste, umożliwiające sprawdzenie, czy urna jest pusta przed głosowaniem, zaś w trakcie głosowania nie naruszające tajności wyborów. (Ad absurdum: czy wyborca musi książeczkę zgiąć, aby wymóg niewidoczności strony zadrukowanej był spełniony?) Stosowanie urn półprzezroczystych eliminuje potrzebę używania kopert. To ostatnie mogłoby generować możliwość fałszerstw (np. karty włożone wcześniej
do koperty) i powoduje konieczność sprawdzenia wszystkich kopert. Ponadto - co z kopertami, kto je zapewnia? Czy to jest wymóg, czy tylko opcja? Co z kopertami na książeczki? Postulowaliśmy w Koncepcji urny wyborcze z zabezpieczonym otworem, pozwalające na kontrolę liczby wrzucanych kart.

9

26

69

Rozdzielenie w ramach obwodowych komisji wyborczych obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie.

RKW postulowało w Koncepcji liczenie głosów w komisjach okręgowych, co znacząco ograniczyłoby wszelkie problemy organizacyjne.

10

27

70 §1b

Brak wymogu publikacji protokołu przekazania pomiędzy obwodową komisją wyborczą a komisją ds. ustalenia wyników głosowania oraz kopii protokołu elektronicznego.

Również ten protokół powinien być niezwłocznie wywieszany na lokalu i publikowany w Internecie.

11

32

77 §1

Protokoły głosowania w obwodzie umieszcza się na stronie internetowej PKW

Brak określenia osoby / organu odpowiedzialnego i terminu – powinno to się odbywać w czasie rzeczywistym, niezwłocznie po sporządzeniu takiego protokołu.

12

32

77 §2

Wprowadzanie danych do systemu elektronicznego.

Powinno obligatoryjnie odbywać się w zasięgu kamer w komisjach wszystkich szczebli, zaś PKW powinno być zobowiązane do podawania na bieżąco on-line cząstkowych wyników zliczania głosów.

13

37

103a
§1 i §2

Pełnomocnicy mają prawo wyznaczyć po jednym mężu zaufania do komisji okręgowej i PKW

Ze względu na wielość pomieszczeń, w których odbywają się czynności wyborcze w komisjach wyższego szczebla, powinno być przynajmniej po dwóch mężów zaufania z każdego komitetu.

14

37

103b §1

Enumeracja pozytywna czynności oraz organów, do których dostęp mają mężowie zaufania, nie obejmuje KBW.

KBW jest kluczowe dla procesu wyborczego, zaś w projekcie jego rola ulega dodatkowemu wzmocnieniu. Uprawnienie kontrolne powinno zostać rozszerzone o KBW.

15

37

103c §1

Brak uprawnień obserwatorów społecznych do:
(1) wnoszenia uwag do protokołu oraz
(2) uczestniczenia w przekazywaniu protokołu
do komisji wyższego stopnia.

Niczym nie uzasadnione ograniczenie uprawnień obserwatora społecznego. Uprawnienie powinno przysługiwać także stowarzyszeniom.

16

37

103c §2

Brak uprawnień obserwatorów społecznych do monitorowania prac PKW.

Niczym nie uzasadnione ograniczenie uprawnień obserwatora społecznego. Uprawnienie powinno przysługiwać także stowarzyszeniom.

17

56

161a §1

Projekt przewiduje instytucję skargi na uchwały PKW w zakresie wytycznych (art. 161 §1). Skarga przysługiwać będzie pełnomocnikowi wyborczemu komitetu wyborczego.

Niczym nie uzasadnione ograniczenie uprawnień obserwatora społecznego. Uprawnienie powinno przysługiwać także stowarzyszeniom.

18

64

181

W miejsce uchylonego art. 181 proponujemy wprowadzić nowy przepis, zakazujący dwa razy z rzędu pełnienia funkcji w tej samej komisji obwodowej.

§1 Nie wolno pełnić funkcji dwa razy z rzędu w tej samej komisji obwodowej.

§2 Powiatowy komisarz wyborczy zapewni rotację składów komisji obwodowych tak, aby liczba członków komisji, którzy pracowali ze sobą w poprzednich wyborach, nie przekraczała 1/3 składu komisji.

19

70

190 §2

Szef KBW ma zostać mianowany na 7 lat przez PKW w dotychczasowym składzie.

Kluczowa dla organizacji wyborów osoba zostanie mianowana przez niebudzący obecnie zaufania organ, powołany w trybie pilnym po dymisji PKW w 2014 r. i tylko jemu podległa. Korzystne byłoby, aby Szef KBW, przy jego bardzo silnej pozycji, podlegał nadzorowi i kontroli organu zewnętrznego, np. NIK, i składał roczne sprawozdania Sejmowi.

20

71

191a §1

Niejasna podległość służbowa urzędników Korpusu Urzędników Wyborczych Szefowi KBW przy konieczności współpracy z Komisarzem, por. §9 pkt 1) i §10.

Urzędnicy powoływani i odwoływani przez Szefa KBW mają współpracować z Komisarzami, którym nie podlegają, odpowiedzialnymi za organizację wyborów – powinna zostać wprowadzona podległość służbowa Komisarzom.

21

71

191a §3

Urzędników wyborczych powołuje się (…) spośród pracowników organów administracji rządowej, samorządowej lub jednostek im podległych lub przez nie nadzorowanych, posiadających wykształcenie wyższe prawnicze.

Niekorzystne ze względu na niezależność organów wyborczych jest ograniczenie zatrudniania członków Korpusu tylko do urzędników, zaś ograniczenie rekrutacji tylko do absolwentów prawa – słuszne w przypadku Komisarzy, tu: niczym nie uzasadnione i niepraktyczne.

22

87

392 §1

Protest wyborczy wnosi się do właściwego dla województwa sądu okręgowego.

Jak postulujemy w Koncepcji, powinien być wskazany tylko jeden sąd dla całego kraju, rozpatrujący wszystkie protesty wyborcze, gdyż tylko w ten sposób znana będzie faktyczna skala naruszeń i zachowana jednolitość orzecznictwa, np. Sąd Najwyższy pracujący w trybie analogicznym jak w sprawie protestów wyborczych przeciwko wyborowi Prezydenta określonych w pkt. 78) i 79), art. 321 §1 i 324 §2.

23

135 139

140

497a

513a

513b

 

Wprowadzenie przepisów karnych za przestępstwa przeciwko dokumentom wyborczym i utrudnianie czynności mężom zaufania oraz obserwatorom społecznym.

Bardzo korzystne zmiany, jednak brak przepisów karnych w stosunku
do naruszeń innych postanowień Kodeksu
przez Komisarzy, członków Komisji i Korpusu, co może wręcz zachęcać do fałszerstw.

24

 

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów Art. 4 pkt 51, 52 i Art. 5, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu wyborów do Sejmu zarządzonych w związku z upływem obecnej kadencji Sejmu, co oznacza, że obecny skład PKW będzie przeprowadzał wybory samorządowe w 2018 i parlamentarne w 2019. Ponadto, dotychczasowy skład Państwowej Komisji Wyborczej powoła nowego Szefa KBW w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy – na 7-letnią kadencję (Art. 7), a także nowych komisarzy wyborczych (Art. 8).

Naszym najważniejszym postulatem jest wykreślenie wyłączenia działania Ustawy w odniesieniu do obecnego składu PKW i jej wybór z dniem wejścia Ustawy w życie, tak jak pozostałych organów. Dopiero skład PKW wybrany na nowych zasadach, najlepiej zgodnych z postulowanymi przez nas
w Koncepcji i analogicznych do przewidywanych w projekcie dla komisji okręgowych, mógłby podjąć wszelkie planowane w Ustawie czynności PKW, tj. wybór nowego szefa KBW, nowych komisarzy wyborczych i organizację najbliższych wyborów od momentu ukonstytuowania się nowego składu PKW i KBW. Jeśli zgodnie z powyższym postulatem wykreśli się to wyłączenie, nie będą budziły zastrzeżeń zapis Art. 7. i 8., określające, kto wybiera nowego Szefa KBW i komisarzy wyborczych.

 

Wykaz uwag w tabeli do pobrania:
Uwagi szczegółowe do projektu Uchwały z druku sejmowego 2001 (tabela).





Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.