Niemy krzyk z dołów śmierci i hańby - z naszego archiwum
data:22 lipca 2015     Redaktor: Shork

Włodzimierz Osadczy relacjonuje przebieg panelu o Wołyniu  na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.
 
 
 


 
 
 
 
Zgromadzeni 13 lipca 2015 r na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II uczestnicy panelu „Doły śmierci i hańby” przywołali temat, będący świadectwem sprzeniewierzenia się współczesnych odwiecznym zasadom normalności, które kształtowały ład społeczny w cywilizcji chrześcijańskiej, europejskiej. Należy do nich szacunek do zmarłych, wyrażany w upamiętnieniu miejsc pochówku, modlitwie i zadumie. Na cmentarzach wyciszały się dawne sprzeczki i waśnie. Wobec majestatu śmierci milkły swary i kłótnie, godzili się ze sobą dawni wrogowie, jednali się ci, którzy walczyli ze sobą. De mortibus aut bene aut nihil – głosiła rzymska maksyma.
 
 
Przestrzeń pogranicza polsko-ukraińskiego zawsze wpisywała się w tę tradycję i doświadczenia. Wiemy doskonale, że nie tylko wspólna harmonia i bogactwo kultur kształtowały ją w ciągu dziejów. Nie brakło też krwawych zajść i wojen. O tym świadczą krzyże, pomniki, miejsca pamięci. W wiecznym spoczynku łączyli się ze sobą zwalczający się żołnierze, a potomni potrafili uszanować ich wieczny spoczynek. Do pięknych przykładów wierności chrześcijańskiej tradycji należało wzajemne odwiedzanie mogił w okresie uroczystości Wszystkich Świętych − Strzelców Siczowych na cmentarzu janowskim i kwater Lwowskich Orląt na cmentarzu Obrońców Lwowa w przedwojennym Lwowie. Księża greckokatoliccy święcili wówczas groby polskie, a kapłani łacińscy modlili się na grobach ukraińskich.
 
 
Ten zwyczaj zaburzyły nie tylko lata totalitaryzmów i zniewolenia obu narodów, ale i głęboka rana, jaka powstała na skutek bezprecedensowego, ze względu na skalę i okrucieństwo, ludobójstwa, którego symbolem stał się Wołyń. Sejm Polski w 2013 r. uczcił w uchwale ofiary „zbrodni, których na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej dopuściły się Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów i oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii”. Polski parlament zaznaczył, iż „zorganizowany i masowy wymiar Zbrodni Wołyńskiej nadał jej charakter czystki etnicznej o znamionach ludobójstwa”. Według najbardziej udokumentowanych ustaleń męczeńską śmierć poniosło wówczas 60 tys. ludzi na Wołyniu i tyle samo na terenach dawnej Małopolski Wschodniej.
 
 
Minęło ćwierć wieku, od kiedy Polska i Ukraina cieszą się wolnością, budują strategiczne partnerstwo, solidaryzują się w przeciwdziałaniu imperialnym zakusom ustawicznie zagrażającym suwerennemu bytowi obu narodów. Wspólną platformą porozumienia jest wybór europejski i wartości demokratyczne. Jednak do powierzchownego i deklaratywnego charakteru wysiłków polityków należy dodać fakt istnienia tysięcy (!!!) tzw. dołów śmierci, miejsc, które nie zostały upamiętnione − ba! – w których wciąż bezczeszczone są szczątki ludzkie. Dziesiątki tysięcy szczątków ludzkich, o których współcześni stratedzy polityczni, orędownicy wyższych „racji stanu” wolą nie wspominać. Na samym Wołyniu spośród 60 tys. ofiar godnego pochówku doczekało się jedynie około 3 tys. A co z resztą? Ponad 50 tys. szczątków ludzkich – w XXI wieku, w obszarze partnerstwa strategicznego, festiwali pojednawczych, obozów młodzieżowych, happeningów z udziałem polityków, hierarchów kościołów, intelektualistów i biznesmenów − jest bezczeszczonych. Te dane dotyczą tylko Wołynia, a podobna sytuacja jest także na terenach dawnych województw lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego. Ofiary ludobójstwa nie tylko nie doczekały się upamiętnienia, ale, z racji na złą wolę, są celowo hańbione. Podczas wystąpienia dr. Leona Popka z IPN zostały przedstawione zdjęcia ilustrujące wykopaliska w miejscach zbrodni. Otóż w samym środku tzw. trupiego pola w miejscowości Gaj, powiat kowelski, powstaje wysypisko śmieci, zawartość którego – plastikowe butelki i inne przedmioty towarzyszące europeizującemu się pokoleniu – świadczy o żywotności pamięci o śladach zbrodni, o nieodpartej chęci zasypania jej śladów górą śmieci. Podobny eksces nie należy do wyjątków. W Ostrówkach, tuż przy obecnej granicy Polski, ciągnik, co roku wyjeżdżając wiosną w pole, regularnie wydobywał na wierzch kości pomordowanych. Taka codzienność trwała aż do powstania memoriału w duchu urzędowego pojednania – bez informacji, kto, dlaczego i z czyich rąk zginął w tym miejscu. Powstaje pytanie, jak może istnieć taka sytuacja pod okiem władz konsularnych Rzeczypospolitej, wytrawnej dyplomacji polskiej, budującej trwałe fundamenty braterstwa na pohybel putinowskim siepaczom? Przypomnijmy, że profanacji poddawane są szczątki dziesiątków tysięcy ludzi! Czy podobny precedens jest jeszcze gdziekolwiek na świecie?!
 
 
Wobec ogromu problemu, głosy, które wybrzmiały w trakcie panelu, były swoistym memento skierowanym przede wszystkim do Polaków. W sytuacji, kiedy na Ukrainie na skutek wiadomych ustaw została zakneblowana wszelka dyskusja na temat ludobójstwa, do Polaków należy zadbanie o pochówek swych współobywateli, na których wyrok śmierci został przygotowany z powodu jednej winy – bycia Polakiem. Te akcenty wypunktował Jacek Bury z Fundacji Niepodległości, regularnie uczestniczący w wyjazdach na Wołyń w celu ratowania polskich grobów.
 
Może w tej sytuacji dobrym początkiem obudzenia uśpionych w zakłamaniu sumień będzie pomysł zaproponowany przez ks. bp Mariana Buczka, przedstawiciela Konferencji Episkopatu Ukrainy, emerytowanego biskupa, ordynariusza diecezji charkowsko-zaporoskiej. Otóż hierarcha prosił o to, żeby po stronie polskiej, tuż przy granicy z Wołyniem, postawić krzyże, w liczbie kilku tysięcy, upamiętniające miejscowości, w których dochodziło do zbrodni, a w których władze właściwie przeszkadzają w upamiętnieniu pomordowanych. Pomysł poparł poseł Franciszek Stefaniuk, apelując podczas przemówienia: „Niech znaki krzyży wołają – powiedział. – Niech ktoś się zapyta, co one znaczą”.
 
 
Takie upamiętnienie jest potrzebne najpierw dla Polski, dla Polaków. O polskim wymiarze zakłamania i hipokryzji, a także o potrzebie zaangażowania środków politycznych, medialnych, akademickich dla wydobycia się z tego stanu upodlenia, mówił także prof. Andrzej Gil, zasłużony na rzecz pojednania polsko-ukraińskiego historyk, wieloletni współpracownik prof. Jerzego Kłoczowskiego. Powiedział on, że narracja narzucana polskiemu społeczeństwu dość często zgodna jest z banderowską propagandą, która jeszcze w 1943 r. (sic!) zaczęła walkę o przestrzeń publiczną, o historię, o film, o sztukę. Zmiana powinna nastąpić – zdaniem profesora – po polskiej stronie, druga bowiem strona z determinacją prze do wytoczonych celów.
 
Do bolesnych doświadczeń związanych z brakiem dobrej woli należą próby koordynowania współpracy z Kościołem greckokatolickim. Wiemy, że nie doszło do skutku wspólne orędzie obu episkopatów katolickich Ukrainy w sprawie 70. rocznicy ludobójstwa. Mówił o tym Adam Kulczycki z Uniwersytetu Rzeszowskiego, doktor teologii i socjologii, specjalista od spraw wyznaniowych na pograniczu etnicznym. Bp Buczek wskazał na przyczynę takiej sytuacji – leży ona „w skrajnym nacjonalizmie, a może nawet szowinizmie” części episkopatu greckokatolickiego. W czasie modłów za ofiary mordów – jak powiedział hierarcha – nigdy nie ma biskupów greckokatolickich. Jak można, przyjmując taką postawę, kształtować sumienia innych − pytał bp Buczek.
 
 
Spotkanie zakończyło się premierowym wyświetleniem filmu w reżyserii Macieja Wojciechowskiego „Sieroty Wołynia. Córki Zamościa”, będącego wstrząsającym świadectwem okrucieństwa ludobójstwa, tego, jak było ono postrzegane przez dzieci, dziewczynki, na oczach których zostali zamordowani ich najbliżsi.
 
W czasie mszy świętej celebrowanej w kościele akademickim KUL przez ks. bp. Buczka i ks. Marcina Jankiewicza, wieloletniego duszpasterza wschodu Ukrainy, dusze pomordowanych zostały polecone Bożemu miłosierdziu.
 
 
Włodzimierz Osadczy





Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.