Wstęp do raportu z pobytu międzynarodowych obserwatorów w Polsce
Kilka tygodni przed pierwszą turą wyborów prezydenckich w Polsce, zaplanowanych na 10 maja 2015 r., na podstawie art. 50 p.1-3 Kodeksu Wyborczego. Ukraińska fundacja „Orden Salamandry” wystąpiła do PKW i MSZ z prośbą o zaproszenie oraz wydanie zaświadczeń dla obserwatorów zagranicznych z różnych krajów, w tym członków Unii Europejskiej, i m.in. Gruzji, Armenii, Ukrainy i Białorusi. PKW i MSW wyraziły zgodę na przyjazd gości w charakterze obserwatorów, z ważnością akredytacji także na drugą turę.
Celem przyjazdu gości było m.in. zapoznanie się z rozwiązaniami stosowanymi w Polsce w kwestii stosowania wyborczych procedur demokratycznych. Szczególnie istotna była obserwacja sposobu funkcjonowania komisji wyborczych w zmienionych warunkach, tj. po wprowadzeniu w życie nowych regulacji prawnych, obowiązujących właśnie od nadchodzących wyborów prezydenckich.
Zaproszony do współpracy RKW podjął się organizacji ich pobytu w Polsce w dniach 8-12 maja. Opracowano szczegółowy plan logistyczny związany z przylotami i przyjazdami blisko 60- osobowej grupy, ich zakwaterowaniem i wyżywieniem, przemieszczaniem się po kraju, a przed wszystkim z uczestnictwem, w procesie wyborczym poprzez obecność w komisjach wyborczych przed ich otwarciem (a więc i przed otwarciem urn wyborczych) aż do wywieszenia protokołów.
Wszyscy obserwatorzy otrzymali z wyprzedzeniem (mailem), a następnie po przyjeździe do Polski, obszerne materiały informacyjne.Wszyscy rownierz zostali poinformowani o obowiązującym w Polsce prawa wyborczego, wyposażeni w identyfikatory PKW, w karty SIM, wypłacono im diety oraz pokryto wszystkie koszty związane z pobytem.
Każdy obserwator sporządził indywidualny raport , a na ich podstawie, został wygenerowany poniższy raport ogólny.
KOŃCOWY RAPORT MIĘDZYNARODOWYCH OBSERWATORÓW Z
WYBORÓW PREZYDENCKICH DNIA 10 MAJA 2015 ROKU
OGÓLNE NASTAWIENIE (STOSUNEK) CZŁONKÓW KOMISJI WYBORCZYCH DO
MIĘDZYNARODOWYCH OBSERWATORÓW.
W jednej z Komisji Wyborczej w Warszawie przy ul. Śląskiej 52, dzielnica Włochy, zagraniczni dziennikarze nie mogli wejść do lokalu wyborczego. Pomimo faktu, że posiadali odpowiednie dokumenty dziennikarzy, upoważniające ich do wejścia do dowolnego wybranego lokalu wyborczego, zagraniczni dziennikarze nie zostali wpuszczeni przez przewodniczącego; pomogła dopiero interwencja policji.
Niektórzy członkowie komisji nie zdawali sobie sprawy, dlaczego międzynarodowi obserwatorzy oraz dziennikarze się pojawili, więc ich zignorowali.
Dziennikarzom nie pozwolono robić zdjęć i poproszono o usunięcie już zrobionych zdjęć.
W komisji nr 28 w Warszawie - obserwatorzy nie mogli zrobić zdjęć protokołu..
W komisji w Błaszkach przewodniczący komisji ukrył, przed głosowaniem, puste karty do głosowania w innym pokoju, i nie pozwolił zagranicznemu obserwatorowi tam wejść.. W tej samej komisji w Błaszkach, zagranicznemu obserwatorowi uniemożliwiono wejśća do lokalu wyborczego. Było to możliwe dopiero po interwencji policji.
Członkowie komisji nie znali prawa i nie byli dobrze przygotowani do wykonywania swoich obowiązków.. W rezultacie ciągle musieli dzwonić na infolinię do lokalnej władzy, aby dowiedzieć się szczegółów na temat procesu głosowania i obowiązujących zasad.
SPOSÓB PRZECHOWYWANIA KART DO GŁOSOWANIA W NOCY Z SOBOTY NA NIEDZIELĘ (DZIEŃ WYBORÓW)
Sposób przechowywania kart do głosowania w nocy z soboty na niedzielę (dzień wyborów) w wielu komisjach nie spełniał obowiązujących norm. W wielu lokalach wyborczych, karty do głosowania i pieczęć komisji nie były zabezpieczone w sejfie, były przechowywane w zwykłej szafce lub w kartonach. Drzwi do pokoju, gdzie były karty do głosowania oraz pieczęć, nie zostały zaklejone taśmą z podpisami członków komisji.
W niektórych lokalach wyborczych karty do głosowania znajdowały się na stołach w nie zamkniętych pomieszczenich..
W komisji nr 90 w Częstochowie w dniu wyborów - w niedzielę rano - po przeliczeniu głosów okazało się, że liczba kart do głosowania była mniejsza o 10 sztuk w stosunku do liczby zliczonych kart do głosowania w sobotni wieczór.
W komisji w Błaszkach w niedzielę rano (w dniu głosowania) komisja nie liczyła zamkniętych kart do głosowania. W efekcie zaistniał konflikt między mężem zaufania a przewodniczącym komisji.
PREZENTACJA DOKUMENTÓW TOŻSAMOŚCI PRZEZ WYBORCÓW.
W trzech komisjach (2 komisje w Błaszkach; w tym jedna w Bończynie, a jedna – nr 28 w Warszawie) byli wyborcy, od których jako znajomych członków komisji nie zażądano pokazania swoich dowodów tożsamości.
W komisji nr 30 w Pszczynie obserwatorzy zauważyli, że wyborcy byli przyzwyczajeni do głosowania, nie okazując dowodu tożsamości. Gdy wyborcy zobaczyli obserwatorów to zaczęli wtedy pokazywać swoje dowody osobiste.
NIEPRAWIDŁOWA LICZBA CZŁONKÓW KOMISJI WYBORCZEJ PODCZAS GŁOSOWANIA
W komisji nr 8 w Łubnej Jakusy, Błaszki – mąż zaufania, przez przynajmniej 8 godzin był nieobecny. A gdy wrócił, czuć było od niego alkohol. Policja nie została powiadomiona.
WYNOSZENIE REJESTRU WYBORCÓW I KART DO GŁOSOWANIA Z LOKALU WYBORCZEGO
W lokalu wyborczym nr 90 w Częstochowie członek komisji wyniósł rejestr wyborców i karty do głosowania z lokalu wyborczego.. Pytany przez męża zaufania, dlaczego to zrobił, powiedział, że była poza lokalem wyborczym osoba niepełnosprawna, która nie była w stanie wejść do lokalu wyborczego. Mąż zaufania nie towarzyszył mu.
NIEODPOWIEDNIA INFORMACJA O LOKALACH WYBORCZYCH I ZASADACH GŁOSOWANIA
W komisji nr 90 w Częstochowie były dwa wejścia do lokalu wyborczego, na jednym z nich nie było wystarczających informacji na temat głosowania. W rezultacie było 10 głosów nieważnych.
W jednej z komisji w kabinach do głosowania nie było żadnej informacji na temat sposobu, jak głosować i kiedy głos jest ważne.
PRYWATNOŚĆ PROCESU GŁOSOWANIA
Pomimo zasłony i kabin rodziny wchodziły do kabin razem.
NIEWŁAŚCIWA OCHRONA URNY PODCZAS GŁOSOWANIA
W szkole w Kazuniu Polskim, po otwarciu lokalu wyborczego o 7:00 urna wyborcza nie została opieczętowana do 11:00 i wyborcy oddawali głosy do nie zabezpieczonej urny. Dopiero po zauważeniu tego przez męża zaufania i zagranicznego obserwatora, urna została opieczętowana.
W komisji nr 90 w Częstochowie urna nie była opieczętowana przed otwarciem lokalu wyborczego i komisja zabezpieczyła i opieczętowała urnę dopiero o 7:22.
W komisji nr 90 w Częstochowie po zakończeniu głosowania i po policzeniu głosów, okazało się, że w urnie było 32 kart do głosowania więcej niż komisja wydała wyborcom.
NIE OPIECZĘTOWANIE KARTONÓW/ KOPERT/ SKRZYNEK Z KARTAMI WYBORCZYMI PO ZAKOŃCZONYCH WYBORACH
W niektórych komisjach wyborczych nie opieczętowano kartonów/ kopert/skrzynek po zakończonych wyborach.
DŁUGOPISY W LOKALACH WYBORCZYCH PODCZAS LICZENIA GŁOSÓW
Nie powinno być żadnych długopisów podczas liczenia głosów w lokalu wyborczym, aby uniemożliwić dodanie krzyżyka na kartach do głosowania. Powinno się używać wyłącznie ołówków do robienia notatek. W komisji nr 573 gdy zabrakło ołówków dla członków komisji.Z tego względu, w trakcie liczenia głosów używano długopisów zamiast ołówków do robienia notatek.
LICZENIE GŁOSÓW
W jednej z komisji, w trakcie liczenia głosów, członkowie komisji pomieszali karty wyborcze poszczególnych kandydatów w taki sposób, że zostały one dodane do głosów wyborców oddanych na Bronisława Komorowskiego.
NIE POPRAWNE POSŁUGIWANIE SIĘ REJESTREM WYBORCZYM I KARTAMI DO GŁOSOWANIA
Komisja nr 8 w Konstantynowie:
1. Spis wyborców nie został zabezpieczony
2. Członkowie Komisji nie opieczętowali rejestru podpisów.
3. Nie dopisali litery” Z” na spisie wyborców, aby uniemożliwić dopisanie wyborców
4. Nazwiska wyborców nie zostały zapisane w rzędach jeden za drugim, ale z przerwami między rzędami, które umożliwiały dopisanie nowych nazwisk.
W Kazuniu Polskim karty do głosowania nie zostały zabezpieczone po zamknięciu komisji.
W komisji w Błaszkach przed wyjęciem głosów z urny, nie policzono pozostałych kart do głosowania.
PODPISANIE PROTOKÓŁU PRZED WPROWADZENIEM WYNIKÓW GŁOSOWANIA DO SYSTEMU KOMPUTEROWEGO
W komisji w Błaszkach nie było wersji oryginalnego, ręcznie pisanego protokołu przed wersją drukowaną protokołu.
W komisji nr 659 w Warszawie nie było odręcznego protokółu podpisanego przez wszystkich członków komisji przed przekazaniem wyników do wprowadzania do komputera. Oznacza to, że był wydruk komputerowy wyników głosowania, przed sporządzeniem i podpisaniem odręcznego protokołu końcowego. Incydent został zgłoszony przez ukraińskich dziennikarzy.
PROBLEMY Z SYSTEMEM KOMPUTEROWYM
W Częstochowskiej Rejonowej Komisji system komputerowy był zawieszony przez pół godziny.
DODATKOWE KOPIE KOŃCOWEGO PROTOKÓŁU
W dzielnicy Wola, w Warszawie, członkowie komisji i programista odmówili dania dodatkowej kopii protokołu członkom komisji wyborczej, którzy o nią prosił. Pomimo faktu, że przepisy przewidują taką możliwość,i że na wniosek członka komisji lub męża zaufania dodatkowe kopie protokołu im się należą. Państwowa Komisja
Wyborcza ogłosiła specjalną regulację na ten temat, która została zignorowana.
WYWIESZENIE PROTOKOŁÓW
W lokalu wyborczym znajdującym się w szkole w Janówku Pierwszym, protokół końcowy został wywieszony w oknie budynku, które było odgrodzone.Z tego powodu wyborcy nie mieli do niego dostępu.