List otwarty do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.               

Dotyczy: uchylenia rozporządzenia stanowiącego podstawę do niszczenia kart do głosowania, jako niezgodnego z Kodeksem Wyborczym i Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.                  

Szanowna Pani Minister,

bezprecedensowa w krajach demokratycznych liczba nieważnych głosów stwierdzonych w wyborach do sejmików wojewódzkich w 2014 roku, wymaga ponownego przeliczenia kart do głosowania oraz zbadania przez ekspertów przyczyn unieważniania oddanych głosów.  Sytuacja, w której prawie co piąty wyborca oddał głos nieważny (a w niektórych obwodach udział głosów nieważnych przekraczał 40%), jest sytuacją skrajnie nieprawidłową i szokującą. W interesie społecznym jest ponowne przeliczenie i zbadanie kart do głosowania, jednak istnieje przeszkoda prawna to uniemożliwiająca. Przeszkodą nie są ani przepisy Kodeksu Wyborczego, ani inne przepisy rangi ustawowej. Tworzą ją wyłącznie przepisy Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 13 listopada 2013 roku w sprawie sposobu przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów.Tylko to rozporządzenie daje podstawę do niszczenia kart do głosowania oraz w praktyce wyklucza do nich dostęp dla innych podmiotów niż sądy, prokuratura i policja. Przedmiotowe Rozporządzenie, powinno być jednak niezwłocznie uchylone, ponieważ zasadniczo narusza przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisy Kodeksu Wyborczego.

. 

Uzasadnianie

1) Kodeks Wyborczy wyraźnie stanowi "Dokumenty z wyborów są przekazywane do archiwów państwowych i mogą być udostępniane". Brak jest innych przepisów Kodeksu Wyborczego, a także innych przepisów rangi ustawowej, które by wyłączały obowiązek przekazywania kart do głosowania do archiwów państwowych i ograniczały krąg osób, którym mogą być one udostępnianie po przekazaniu do archiwów. Jednak zgodnie z przepisami rozporządzenia, wykluczony jest obowiązek przekazywania kart do głosowania do archiwów i w efekcie wykluczona jest możliwość ich udostępniania szerokiemu kręgowi osób, na zasadach przepisów o narodowym zasobie archiwalnym.

2) Przepisy Kodeksu Wyborczego nie upoważniają Ministra ani do określenia rodzaju dokumentów z wyborów, które (nie) podlegają przekazywaniu do archiwów państwowych, ani do określenia terminu, po którym mogą być one niszczone. Minister został upoważniony wyłącznie do określenia sposobu przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów - nie miał zatem prawa do wydania przepisów wykluczających obowiązek przekazania kart do głosowania do państwowych archiwów oraz nie miał prawa do wydania przepisów upoważniających do ich niszczenia. Wydanie rozporządzenia bez stosownego upoważnienia ustawowego stanowi naruszenie art. 92 Konstytucji. Ponadto, skoro Kodeks Wyborczy zobowiązuje do przekazywania dokumentów z wyborów (a zatem i kart do głosowania) do archiwów państwowych i nie upoważnia do uchylenia tego zobowiązania, to rozporządzenie jest zasadniczo niezgodne z przepisami ustawowymi.

Wzywam, zatem Panią Minister do pilnego uchylenia przedmiotowego rozporządzenia, ponieważ proces niszczenia kart do głosowania z ostatnich wyborów samorządowych został tylko czasowo zahamowany przez Państwową Komisję Wyborczą. Po ostatnich wypowiedziach przewodniczącego PKW, proces niszczenia kart do głosowania wkrótce może  nabrać tempa, jeśli nie zostanie pilnie uchylone rozporządzenie. Zaprzepaszczona będzie szansa na zbadanie przyczyn występowania nieakceptowanej w państwie demokratycznym liczby głosów nieważnych.

Pani Minister, czy jest Pani świadoma, że utrzymujący się stan braku przepisów wykonawczych zgodnych z ustawą zasadniczą, jest główną przeszkodą w wyeliminowaniu jednej z przyczyn braku zaufania społecznego do aktu wyborczego? Czy jest Pani świadoma odpowiedzialności za utrzymujący się stan - braku przepisów wykonawczych zgodnych z ustawą i Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej?