W 70. Rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego przypominamy redaktorów wydawanego w latach 1942 – 1944 konspiracyjnego pisma „Sztuka i Naród”, wybitnych twórców, którzy w tragicznie krótkim czasie wojennej młodości zdołali osiągnąć niezwykłą dojrzałość intelektualną, moralną, artystyczną.

Byli to:
• Bronisław Onufry Kopczyński, publicysta i kompozytor nazywany Chopinem konspiracji
• Wacław Bojarski, poeta, prozaik, publicysta
• Andrzej Trzebiński, poeta, dramatopisarz, prozaik, publicysta, teoretyk kultury
• Tadeusz Gajcy, obok K.K. Baczyńskiego najbardziej znany poeta Polski Walczącej, także publicysta i prozaik
• Zdzisław Stroiński, poeta, autor liryków prozą
• Wojciech Mencel, poeta i dramatopisarz.

Na wystawie prezentowane są głównie zbiory własne Muzeum Literatury między innymi: dokumenty Tadeusza Gajcego, archiwa Zdzisława Stroińskiego i Wojciecha Mencla. Te pamiątki przekazane nam przez rodziny poległych poetów wzbogaciły nasz pokaźny już zasób archiwaliów związanych z twórcami okresu wojny i okupacji.

W ofiarowanym naszemu muzeum archiwum Lesława Bartelskiego zachował się jedyny egzemplarz szesnastego, ostatniego numeru „Sztuki i Narodu”. Jest to odbitka korektorska. Postanowiliśmy zostać wydawcami SiN-u powielając i dołączając do katalogu wystawy pismo, którego cały nakład (o ile został wydrukowany), prawdopodobnie spłonął w powstańczej Warszawie.

Wystawa „Sztuka i Naród” przywołując świat uczuć, myśli, wyobraźni i działań młodych twórców zgrupowanych wokół słynnego podczas okupacji literackiego pisma jest zachętą do bliższego poznania tworzonego przez nich programu kultury narodowej. Przezwyciężenie katastrofizmu, korelacja postawy w życiu i sztuce, a także, w nawiązaniu do Norwidowego Promethidiona, organizowanie wyobraźni narodowej – to główne zarysy idei genialnych dwudziestoletnich artystów. Nie były to myśli pięknoduchów, bowiem znalazły potwierdzenie w działaniu, aż do ofiary życia każdego z nich.

Autorzy wystawy:
Maria Dorota Pieńkowska – scenariusz
Piotr Dymmel – komisarz
Piotr Prasuła – współpraca
Anna Nowak – projekt plastyczny
Justyna Czerniakowska – projekty graficzne druków towarzyszących