Rządziliśmy w imieniu większości cz. 2
data:13 marca 2014     Redaktor: AK

Wraz z rozpoczęciem przez wojska polskie ofensywy na Ziemie Wschodnie w lutym 1919 roku, w rękach polskich znalazły się spore obszary pozbawione jakiejkolwiek administracji. Pilną stała się potrzeba zorganizowania na tych terenach struktury administracji cywilnej. 19 lutego 1919 został powołany tymczasowy urząd Generalnego Komisarza Cywilnego, podlegający Naczelnemu Dowódcy Wojsk Polskich. Od 19 lutego do 5 maja 1919 roku Komisarzem Generalnym Cywilnym Ziem Wschodnich był Ludwik Kolankowski, dotychczasowy naczelnik wydziału wschodniego, szef sekcji litewsko-białoruskiej Ministerstwa Spraw Zagranicznych. 15 kwietnia 1919 powołany został przez Naczelnika Państwa Polskiego Józefa Piłsudskiego Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich, na którego czele stanął Generalny Komisarz Cywilny. Został nim mecenas Jerzy Osmołowski, dotychczasowy członek polskiej Rady Ziemi Mińskiej. Był on wyposażony w szerokie uprawnienia, bliskie uprawnieniom ministra i podlegał bezpośrednio kontroli Sejmu Ustawodawczego RP. Na zajętych przez Polaków terenach Generalny Komisarz ustanowił komisarzy okręgowych, powiatowych i miejskich.

 
28 maja 1919 roku utworzony został powiat miejski w Wilnie. Następnie 7 czerwca 1919 roku utworzono okręgi: Brzeski (z siedzibą w Brześciu nad Bugiem) i Wileński (z siedzibą w Wilnie), oraz Zarząd Powiatów Wołyńskich (z tymczasową siedzibą w Kowlu). W skład Okręgu Brzeskiego weszły istniejące podczas zaboru rosyjskiego powiaty: brzesko-litewski, wołkowyski, prużański, słonimski, kobryński i piński; w skład Okręgu Wileńskiego powiaty: wileński, trocki, oszmiański, święciański, lidzki, grodzieński i nowogródzki. Natomiast w skład Zarządu Powiatów Wołyńskich weszły powiaty: włodzimierski, kowelski i łucki.
 
 
 
Z powodu zajęcia przez wojska polskie nowych terenów w okresie walk toczonych latem, 9 września 1919 r. w miejsce Zarządu Powiatów Wołyńskich utworzono Okręg Wołyński z siedzibą w Kowlu, w skład którego weszły powiaty: włodzimierski, kowelski, łucki, dubieński, rówieński, krzemieniecki, ostrogski, zasławski i zwiahelski. 20 listopada 1919 roku przeniesiono siedzibę Okręgu Wołyńskiego z Kowla do Łucka.
 
 
 
Natomiast na zajętej przez wojsko polskie Mińszczyźnie 15 września 1919 utworzono Okręg Miński obejmujący powiaty: miński, słucki, bobrujski, borysowski i ihumeński (cały ten obszar nie znalazł się w granicach Polski po 1920 r.). 9 lutego 1920 utworzono z części polskiej terenów powiatów lepelskiego i połockiego Okręgu Mińskiego powiat lepelski z tymczasową siedzibą w Kubliczach, gdyż Lepel i Połock pozostawały pod okupacją bolszewicką. Z kolei 10 kwietnia 1920 powstał powiat mozyrski, do którego włączono polską część powiatu rzeczyckiego.
 
 
 
23 października 1919 roku do Okręgu Wileńskiego przyłączono powiat brasławski, a 6 listopada 1919 powiat dziśnieński (z tymczasową siedzibą w Głębokiem), a do Okręgu Brzeskiego powiat mozyrski (z tymczasową siedzibą w Żytkowiczach; powiat ten po 1920 nie znalazł się w granicach Polski).
 
 
 
1 czerwca 1920 roku rozkazem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich z dnia 29 maja 1920 roku bezpośredni nadzór nad tą strukturą administracyjną objął Rząd RP.
 
 
 
17 stycznia 1920 roku rozkazem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich, Józefa Piłsudskiego, z dotychczasowego Okręgu Wołyńskiego i ziem przyległych wyodrębniono Zarząd Cywilny Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego pod zarządem Naczelnego Komisarza, którym został Antoni Mińkiewicz, od listopada 1918 do września 1919 minister aprowizacji. Podlegał on Komisarzowi Generalnemu Ziem Wschodnich. W jego skład wchodziły okręgi: Wołyński z powiatami: włodzimierskim, kowelskim, łuckim, dubieńskim, krzemienieckim, ostrogskim, rówieńskim, zwiahelskim, zasławskim i starokonstantynowskim, oraz Podolski z powiatami: kamienieckim, płoskirowskim, nowouszyckim i latyczowskim, jak również Delegatury przy Dowództwach Frontów.
 
 
 
W Okręgu Wołyńskim 15 marca 1920 roku z terenów wielkiego obszarowo powiatu rówieńskiego oraz części polskiej powiatu owruckiego utworzono zupełnie nowy powiat sarneński. Natomiast 15 maja 1920 roku z Okręgu Wołyńskiego wyłączono powiat starokonstantynowski i przyłączono go do Okręgu Podolskiego.
 
 
 
W przeciwieństwie do Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich, Zarząd Cywilny Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego nie został w całości podporządkowany 1 czerwca 1920 roku Rządowi RP, a tylko Naczelnemu Wodzowi Wojsk Polskich (powiaty: zwiahelski, zasławski, starokonstantynowski, kamieniecki, płoskirowski, nowouszycki i latyczowski oraz połowa powiatu ostrogskiego). Jedynie zachodni Wołyń, późniejsze województwo wołyńskie, został przekazany Rządowi RP.
 
 
 
Naczelny Komisarz Antoni Mińkiewicz zginął 12 lipca 1920, tj. podczas bolszewickiej ofensywy, kiedy jechał pociągiem z Płoskirowa na Podolu do Krzemieńca, który został zaatakowany przez oddziały bolszewickie.
 
 
 
Tak Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich jak i Zarząd Cywilny Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego faktycznie przestały istnieć z chwilą zajęcia tych ziem przez bolszewików latem 1920, a formalnie zlikwidowano je 9 września 1920 roku. Po ponownym wyzwoleniu większej części tych ziem (bez Mińszczyzny i Podola) przez wojsko polskie, dla tych terenów utworzono tymczasowy Zarząd Terenów Etapowych i Przyfrontowych. Wobec trwałego przyłączenia tych ziem do Polski, 27 listopada 1920 roku Rada Ministrów wydała rozporządzenie, które podzieliło ten obszar na trzy województwa: nowogródzkie, poleskie i wołyńskie.
 
 
 
Marian Kałuski
 
Źródło: kworum.com.pl
Zobacz równiez:





Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.