Łukasz Pijewski, 3 dzień stycznia i "Treny" księdza Józefa Morelowskiego SJ
data:06 stycznia 2014     Redaktor: AlicjaS

Minął tragiczny dla Polaków i Litwinów dzień 3 stycznia. 222 lata temu, trzy bandyckie i złodziejskie państwa – Imperium Rosyjskie, Królestwo Prus i Austria – przy milczącej aprobacie Europy – podpisały w Petersburgu ostateczny traktat rozbiorowy kończący polityczne dzieje I Rzeczpospolitej.

Tadeusz Reytan/fragm. obrazu J. Matejki
 

Przy milczącej aprobacie Europy, do której dzisiaj spora część Polaków nie wiadomo po co się tak się wpycha – głównie z wyrachowania – odrzucając jednocześnie w swej duchowej zaiste miałkości, domowe obowiązki i zadania.

Nie zauważyłem, aby ktoś pochylił się nad tą tragiczną rocznicą. A przecież należy ją stale studiować i Polakom przypominać, a może nawet 3 dzień stycznia uczynić dniem narodowej żałoby.

W tym kontekście chciałbym przypomnieć PT Rodakom jeden z trzynastu Trenów na rozbiór Polski 1795 ks. Józefa Morelowskiego SJ (1777-1845), w których dał on wyraz krańcowej rozpaczy z powodu tej dziejowej tragedii.

 

„Dziwny też fakt przychodzi nam tutaj skonstatować, że w czasie ostatnich rozbiorów kraju naszego, w czasie tego strasznego upadku i zdeprawowania najwyższych warstw narodu byliśmy z pewnymi wyjątkami bądź tak znikczemnieni, bądź tak zobojętnieni na to co się dzieje, że oprócz Reytana na Seimie nie wyrwa się nawet z niczyjej piersi prawie żaden wielki okrzyk grozy i rozpaczy nad nieszczęściem całego narodu, choć mieliśmy przecież wtedy pisarzy i poetów. A przecież głos taki odezwał się z głębi ogrodu kolegium jezuickiego w Połocku, gdzie młody nowicyusz zakonny spacerując układał swe rymy, przejęte na wskroś miłością ojczyzny i rozpaczą nad jej losem!” – piszą wydawcy w nocie redakcyjnej wydania 1910 r.

Autor Trenów, gdy pisał je w polskim Połocku, miał zaledwie dziewiętnaście lat. 123-letnia wojna piórem o wolność Polski obrodziła wielką i wspaniałą armią licznych żołnierzy pióra. Ich wysiłek solidarny z tymi, którzy walczyli manu militari, przyniósł w latach 1918-1921 zwycięstwo.

Skorzystałem z egzemplarza zdigitalizowanego  w Podkarpackiej Bibliotece Cyfrowej – tom wydany w Krakowie w 1910 r.: Józef Morelowski, Treny i sen : poezje Józefa Morelowskiego napisane w roku ostatniego rozbioru Polski 1795, opracował dr Kazimierz Lubecki, a wydało Krakowskie Towarzystwo Oświaty Ludowej. Trzeba też przypomnieć wydane w Ossolineum z 1983 r. Wiersze Józefa Morelowskiego,  w opracowaniu Elżbiety Aleksandrowskiej w serii Zapomniani Poeci Oświecenia. Wypada też zasugerować, aby jakiś historyk literatury polskiej opracował przyzwoicie hasło Józef Morelowski w Wikipedii.

[Zajrzyjcie na stronę http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikiprojekt:Biografie/Lista_M ]

 

 

TREN 1.

Wszystkie, niestety, polskie razem zorze

Zapadły na dno w przepaściste morze!

Polak pod Orła i Pogoni znakiem,

Raz dziś ostatni ze snu wstał Polakiem.

Dzisiaj z wież strącą świętokradzkie dłonie

Sarmackich orłów, litewskie pogonie;

I wytkną znaki polskim oczom nowe:

Straszydła czarne, skrzydlate, dwugłowe.

Stoją, w rozpaczy zgromadzone stany,

Leżą przed niemi haniebne kajdany:

Podły niewolnik te narzędzia kary

Wolnym Polakom każe mieć za dary!

Każe w Świątyniach Boga za nie chwalić,

I hymny śpiewać i kadzidła palić:

Nie dość mu, że był przed światem mordercą

Jeszcze przed niebem zostać chce bluźniercą!

Chce niebo bluźnić samemi modłami,

Boga boskiemi gniewać ofiarami:

Bodai! te modły, bodai te ofiary,

Prędsze u Boga zjednały mu kary.

Już żołnierz łzami broń skropioną złożył,

Broń, którą, nieraz wrogi polskie pożył:

Na wałach Moskwy, Kijowa wtykane,

Leżą chorągwie na ziemi zdeptane.

Coby miał uczcić obrońców ojczyzny,

Łzy ich wróg podły, wyśmiewa ich blizny,

I kładzie laury od nich zasłużone,

Na swoie czoło, ranami zhańbione.

Kościół Temidy zabieraią tłumy

Pełne chciwości i nieznośnej dumy:

Zdziwiona Temis śle w niebo swe żale,

Że w takie ręce składa święte szale.

Spotykam wszędzie gorzkie w oczach płacze,

W ustach lamenta, na twarzach rozpacze:

Broniąc zaś płakać, wróg się na nas dąsa,

Z łez się naśmiewa, i z cnoty natrząsa.

Lecz czyliż samych jędz zawziętość wściekła

Karze tak zbrodniów nawet i wsród piekła?

Tam źli tyrani wolnie w mękach jęczą,

Lecz im nie bronią, gdy jędze ich męczą.

Równie nieszczęsnej, lecz nie tak niewinnej

Widok na ten czas Troi był nie inny,

Gdy Greków ujrzał Eneasz na murach,

A twarze Bogów gniewliwe na chmurach.

Widząc dziś takąż nowej Troi postać,

Mamliż w rozpaczy wiecznie po niei zostać?

Mamli narzekać w dzień i w nocy z płaczem,

Żem został wiecznym w ziemi mej tułaczem?

Słysząc jak dziś nam urągają wrogi,

Widząc na niebie zagniewane bogi,

Ledwie z Brutusem nie wołam w rozpaczy:

Fraszka jest cnota, cóż u bogów znaczy?

O droga Polsko! O ojczyste kraje!

Wśród takich nieszczęść, cóż mi dziś zostaje?

Tylko narzekać w dzień i w nocy z płaczem,

Żem został wiecznym w ziemi mej tułaczem.

 






Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.