Nauczanie domowe:  O co chodzi w nim chodzi? cz. 4
data:22 września 2013     Redaktor: MichalW

Jakiś czas temu na naszym portalu prezentowaliśmy zagadnienie Nauczania domowego. Przypominamy rozmowy przeprowadzone z rodzicami, którzy edukują dzieci w domu lub zamierzają to zrobić w najbliższym czasie. Dziś praktyczne wskazówki do nauki historii.

"Zrozumieć historię"
Zestaw 12 prostych ćwiczeń pomocniczych w 26 wariantach, dla uczniów realizujących materiał szkoły podstawowej i gimnazjum.


Ćwiczenie nr 1 (5 wariantów)
Cel: Mikrohistoria, zainteresowanie przeszłością okolicy, ukazanie zmian, które niesie czas, rozbudzanie patriotyzmu lokalnego.
Co będzie potrzebne: Stare zdjęcia okolicy lub pocztówki, aparat cyfrowy, komputer, ewentualnie drukarka i literatura fachowa.


Gromadzimy 5-10 starych fotografii lub pocztówek przedstawiających okolicę, w której zamieszkujemy. Próbujemy rozpoznać i zidentyfikować przedstawione budynki. Następnie wspólnie z dzieckiem idziemy w plener i posiłkując się zbiorem próbujemy odnaleźć miejsce, z którego wykonano stare fotografie. Z tego samego punktu robimy zdjęcie aparatem cyfrowym. Następnie przygotowujemy albumik lub (dla zawansowanych) aplikację komputerową zestawiającą obok siebie dawne i współczesne zdjęcia. Próbujemy wraz z dzieckiem ocenić co w danym widoku uległo zmianie. Jeśli dysponujemy odpowiednimi źródłami możemy spróbować odtworzyć dzieje przedstawionych budynków.

Wariant 2: jeśli nasza rodzina zamieszkuje dany dom lub gospodarstwo od pokoleń możemy przygotować analogiczne ćwiczenie używając albumu ze zdjęciami rodzinnymi i przedstawić np. historię rodzinnego gospodarstwa na przestrzeni ostatniego stulecia.

Wariant 3: Jeśli uda się stworzyć bogatą i interesującą kolekcję może warto zainteresować lokalny dom kultury, bibliotekę, galerię lub urząd zorganizowaniem wystawy?

Wariant 4: Jeśli znamy adresy naszych przodków warto przyjrzeć się jak obecnie wyglądają ich domy, co przetrwało burze dziejowe, co uległo zmianie.

Ćwiczenie nr 2 (2 warianty)
Cel: Mikrohistoria, ukazanie zmian, które niesie czas.
Co będzie potrzebne: wydawnictwa regionalne, stare pocztówki i fotografie, internet, skaner.


Podobnie jak w ćwiczeniu powyższym zabawa będzie polegała na analizie zmian. Tym razem przedmiotem obserwacji będzie jednak znajdujący się w pobliżu budynek o dużym znaczeniu historycznym ? zamek, kościół parafialny etc.

Posiłkując się sztychami, obrazami, starymi fotografiami przygotowujemy ilustrowaną historię obiektu.

Wariant 2: Dajemy dziecku zestaw ilustracji i proponujemy by mając opracowaną samodzielnie historię obiektu ułożyło je w porządku chronologicznym.

Ćwiczenie nr 3 (2 warianty)
Cel: głębsze zrozumienie i utrwalenie wiadomości o greckiej kolonizacji. Przyzwyczajenie dziecka do długotrwałego (kilka tygodni) zbierania danych. Ćwiczenie praktycznej znajomości angielskiego.
Co będzie potrzebne: arkusz brystolu, marker, klej, nożyczki, szkolny atlas do historii starożytnej z mapą greckich kolonii. Internet, komputer z drukarką. Ewentualnie literatura fachowa.


Na podstawie mapy starożytnej Grecji i i jej kolonii przygotowujemy na brystolu dużą mapę konturową basenu Morza Śródziemnego. Wchodząc na strony polskich i zagranicznych serwisów aukcyjnych (e-bay, allegro itp.) odnajdujemy aukcje na których wystawione są monety starożytnej Grecji. Kopiujemy z nich fotografie i drukujemy. Następnie odnajdujemy na mapie w atlasie miasta będące emitentami poszczególnych egzemplarzy i przyklejamy wydruki w odpowiednich miejscach na brystolu podpisując pod spodem nazwy miast.

Dla zebrania naprawdę bogatej kolekcji ilustracji należy śledzić aukcje przez okres kilku miesięcy.

Wariant 2: Możemy przygotować podobną mapę używając konturowej mapy II RP naklejając na nią analogicznie pozyskane ilustracje przedstawiające lokalne znaczki pocztowe i lokalne przedruki znaczków zaborców dokonane w okresie budowy naszej państwowości (np. uzupełnione o daty emisji ? co w niebanalny sposób ukaże jak budowano niepodległą Polskę).

Ćwiczenie nr 4 (1 wariant)
Cel: nabieranie praktycznych umiejętności pozyskania i selekcji informacji.
Co będzie potrzebne: dostęp do czytelni naukowej.


Wykorzystując dostęp do zbiorów dawnych gazet na mikrofilmach przygotowujemy "Retrospektywny przegląd wydarzeń". Na 4-5 stronach wypisujemy ważne zdarzenia, które miały miejsce w naszym mieście przed np. stu laty. (Aby zebrać galerię naprawdę interesujących wyczynów naszych przodków należy przejrzeć gazety z co najmniej jednego miesiąca).

Jeśli czytelnia nie udostępnia tego typu materiałów małoletnim można zamówić odpłatnie skan lub kserokopie z mikrofilmów ? cena może jednak okazać się zaporowa.

Ćwiczenie nr 5 (2 warianty)
Cel: nabieranie praktycznych umiejętności pozyskania i selekcji informacji
Co będzie potrzebne: dostęp do czytelni naukowej.


Dysponując dostępem do roczników starych gazet na mikrofilmach możemy spróbować przygotować artykuł rocznicowy ? poświęcony jakiemuś wydarzeniu historycznemu ważnemu dla lokalnej społeczności a opierający się na relacjach prasowych. Jeśli istnieje taka możliwość możemy wzbogacić zespół źródeł np. pamiętniki naocznych świadków.

Jeśli przygotujemy tekst z odpowiednim wyprzedzeniem możemy zachęcić dziecko do wysłania go lokalnej gazecie ? Publikacja na jej łamach z pewnością będzie dużym przeżyciem.

Wariant 2: mając dostęp np. do czasopism wydawanych w różnych zaborach można spróbować "porównać wersje wydarzeń" ? co może być też pretekstem do rozmów na temat zjawiska cenzury.

Ćwiczenie 6 (2 warianty)
Co będzie potrzebne: cmentarz, literatura fachowa, internet, stare czasopisma, opcjonalnie dostęp do czytelni naukowej.
Cel: rozwijanie świadomości historycznej, poznawanie dziejów okolicy przez poznanie losów zamieszkujących ją ludzi. Umiejętność odnajdowania obiektów w terenie.


Na cmentarzu próbujemy odszukać grobowce ludzi zasłużonych dla lokalnej społeczności. Po wytypowaniu kilku obiektów zachęcamy dziecko do poznania historii ich życia.

Wariant 2: Korzystając z monografii naukowych o danej nekropolii przygotowujemy wycieczkę szlakiem grobów np. zasłużonych przemysłowców lub przedstawicieli innych zawodów.

Ćwiczenie 7 (2 warianty)
Co będzie potrzebne: stare zdjęcia lub portrety członków rodziny np. przodka w mundurze, skaner, dostęp do internetu.
Cel: rozwijanie dociekliwości, zainteresowania dziejami swojej rodziny i swego pochodzenia.


Zadaniem dziecka będzie zeskanowanie zdjęcia w możliwie wysokiej rozdzielczości, analiza widocznych elementów ubioru, uzbrojenia, umundurowania i wyposażenia, a następnie próba identyfikacji ? w jakim okresie zostało wykonane, w której armii przodek służył.

Wariant 2: Można przygotować drzewo genealogiczne rodziny zilustrowane skanami pamiątkowych zdjęć.

Ćwiczenie 8 (5 wariantów)
Co będzie potrzebne: Mapa okolicy, rower, przewodniki i inne wydawnictwa poświęcone historii regionu.
Cel: ćwiczenie umiejętności zbierania selekcji i opracowywania danych oraz prezentacji wyników.


Zadaniem dziecka będzie przygotowanie dla znajomych lub krewnych wycieczki rowerowej (trasa powiedzmy 10-15 kilometrów) obejmującej najciekawsze obiekty historyczne w naszej okolicy oraz odegranie roli przewodnika, który opowie o ciekawych zabytkach oraz wydarzeniach, które rozegrały się na penetrowanym terenie. Można też przygotować taką wycieczkę np. po okolicy którą odwiedzamy w czasie wakacji lub wypadu weekendowego.

Wariant 2: Po odbytej wycieczce zachęcamy do napisania 2-3 stronicowego sprawozdania. Kilkanaście podobnych sprawozdań wzbogaconych o fotografie może po wpięciu w skoroszyt stworzyć coś w rodzaju księgi/albumu ? czegoś czym można pochwalić się rodzinie i znajomym.

Wariant 3: Jeśli dysponujemy środkiem lokomocji ? może to być np. wycieczka samochodowa ? opracowujemy wówczas odpowiednio dłuższą trasę.

Wariant 4: Jeśli mamy kontakt z przyjaciółmi realizującymi podobny program ćwiczeń można urządzić cykl wycieczek dla grupy dzieci.

Wariant 5: Można też porównać albumy/zbiory sprawozdań.

Ćwiczenie 9 (1 Wariant)
Co będzie potrzebne: Środek lokomocji, woreczki na znalezisk, gablotka. Stare mapy i plany okolicy, opcjonalnie hobbystyczny wykrywacz metali ? należy jednak zwrócić uwagę by nie dewastować stanowisk archeologicznych oraz zachować szczególną ostrożność z uwagi na możliwość natknięcia się na niewypały!
Cel: rozwijanie świadomości historycznej i praktycznej umiejętności opracowania wyników.


Ćwiczenie polegać będzie na penetrowaniu okolicy w poszukiwaniu materialnych śladów przeszłości. Wiosną lub jesienią wędrując po świeżo przeoranych polach można zauważyć liczne okruchy ceramiki i inne przedmioty wyorane z ziemi. Uwagę należy zwrócić też na wszelkiego rodzaju wykopy i ruiny. Zgromadzone przedmioty monety, odłamki naczyń, porcelanowe kapsle, buteleczki i inne wyroby próbujemy zidentyfikować i datować, następnie przygotowujemy gablotkę prezentująca nasze znaleziska wraz z krótkim ich opisem.

Ćwiczenie 10 (1 wariant)
Co będzie potrzebne: Piec węglowy lub kominek, tygiel stalowy, szczypce, gips lub glina, złom brązu, cyna lub stop drukarski, literatura archeologiczna.
Cel: ćwiczenia manualne, poznawanie dawnych technik rzemieślniczych.


Na podstawie przedstawień przygotowujemy sobie formy z gipsu lub gliny i podejmujemy próby odlewania drobnych przedmiotów, których używali nasi przodkowie. Warto przećwiczyć zarówno odlewanie z form dwuczęściowych jak i metodą na wosk tracony.

Stop drukarski (40% cyna 60% ołów) można stopić na zwykłej kuchence gazowej. Należy zwrócić szczególną uwagę by formy odlewnicze były starannie wysuszone.

Ćwiczenie 11 (4 warianty)
Co będzie potrzebne: wspomnienia lub pamiętniki uczestników walk powstańczych lub wojen, mapa opcjonalnie GPS.
Cel: doskonalenia umiejętności pozyskiwania informacji, umiejętność lokalizowania miejsc i obiektów na mapie.


Czytając wspomnienia uczestników walk dziecko notuje występujące w tekście nazwy miejscowości lub inne szczegóły geograficzne. Następnie nanosi na mapę szlak przebyty przez autora zapisków. W przypadku np. szlaków partyzanckich czy powstańczych ćwiczenie to można uzupełnić np. wycieczką po opisywanej okolicy i próbą odnalezienia w terenie opisanych przez uczestników walk obiektów. (np. bunkrów, linii kolejowych, nasypów po umocnionych obozach wojskowych, miejsc potyczek, mogił poległych etc).

Wariant 2: W przypadku kontaktów z towarzystwami rekonstrukcyjnymi można pokusić się o zorganizowanie takim szlakiem np. konnego rajdu w replikach historycznych mundurów.

Wariant 3: W przypadku odnalezienia zaniedbanych miejsc pochówku można pokusić się o ich uporządkowanie co obok walorów dydaktycznych będzie także uczyło właściwiej postawy wobec dokonań bohaterów tamtych wydarzeń.

Wariant 4: można wyruszyć szlakiem i odnaleźć opisywane miejsca wiążąc wyprawę z rocznicą opisywanych wydarzeń.

Ćwiczenie 12 (1 wariant)
Co będzie potrzebne. Mapa, ewentualnie GPS, dostęp do literatury, środek lokomocji.
Cel: rozbudzenie dociekliwości, zainteresowanie historią.


Podczas podróży po kraju niejednokrotnie natrafiamy na ciekawe budynki lub ich ruiny, ślady rubieży obronnych i refugiów z różnych epok. Podczas podróży wakacyjnych typujemy kilka podobnych obiektów. Następnie w domu posiłkując się literaturą poznajemy historię ujrzanych obiektów.

W przeciwieństwie do poprzednich ćwiczeń idziemy tu odwrotną drogą. Tam była ścieżka: informacja ? odnalezienie obiektu w terenie. Tu ciekawy obiekt skłania do poszukiwań informacji.


Andrzej Filipiuk

Źródło: http://www.edukacjadomowa.piasta.pl/historia1.html


Zobacz równiez:





Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.