39. rocznica tragicznej śmierci Staszka Pyjasa - Pamiętamy!
data:07 maja 2013     Redaktor: Shork

Artykuł archiwalny //

7 V 1977 rano znaleziono zwłoki Stanisława Pyjasa w bramie kamienicy przy ul. Szewskiej w Krakowie. Jego śmierć wywołała masowe demonstracje studenckie, tzw. Czarne Juwenalia.
Do dziś nie odnaleziono sprawców tej zbrodni. Śledztwo trwa.


Ewa Stankiewicz i Anna Ferens o "Trzech kumplach" - wręczenie narody w 2008 r. - video


Stanisław Pyjas, ur. 4 VIII 1953 w Gilowicach. zm. 7 V 1977 w Krakowie. Ukończył LO im. Mikołaja Kopernika w Żywcu (1972); student Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Wydz. Filologii Polskiej (od 1972), Wydz. Filozofii (od 1975).
1975-1976 współtwórca (z Bronisławem Wildsteinem i Lesławem Maleszką), członek nieformalnej grupy studentów polonistyki, zwanej Anarchistami; po VI 1976 współorganizator protestów przeciw represjom wobec robotników Radomia i Ursusa, zbierał pieniądze i podpisy pod Listem do Sejmu PRL ws. powołania komisji parlamentarnej do zbadania przypadków łamania praworządności; 1976-1977 współpracownik KOR; w XI 1976 pomysłodawca, redaktor skierowanego do Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Techniki Listu protestacyjnego przeciw relegowaniu ze studiów B. Wildsteina za „obrazę kierownika praktyk zawodowych UJ”. W IV 1977 poddany prowokacji: do L. Maleszki, B. Wildsteina, Mieczysława Godynia, Andrzeja Balcerka i Bogusława Beka skierowano anonimowe listy z obelgami i pomówieniami pod adresem S. Pyjasa: że jest współpracownikiem SB, wzywające do rozprawienia się z nim, 5 V 1977 złożył (z adresatami anonimów) skargę w tej sprawie w Prokuraturze Rejonowej Kraków-Podgórze. 7 V 1977 rano znaleziono zwłoki Stanisława Pyjasa w bramie kamienicy przy ul. Szewskiej w Krakowie. Jego śmierć wywołała masowe demonstracje studenckie, tzw. Czarne Juwenalia, zakończone 15 V 1977 Czarnym Marszem, po którym pod Wawelem odczytano deklarację założycielską SKS.
Dotychczasowe śledztwa z 1977 i 1991 w sprawie przyczyn śmierci S. Pyjasa umorzono.
Prokuratura umorzyła wówczas śledztwo, uznając, że zebrany materiał dowodowy "prowadzi do wniosku, że wyłączną przyczyną śmierci Stanisława Pyjasa był nieszczęśliwy wypadek spowodowany przez niego samego". Według prokuratury najprawdopodobniej znajdujący się w stanie "poważnego stanu nietrzeźwości" student potknął się o nierówności posadzki. "To spowodowało nieamortyzowany rękami upadek, utratę przytomności, obrażenia i krwotok, w wyniku którego nastąpiło zachłyśnięcie się i uduszenie" - stwierdzono w uzasadnieniu.
Dla przyjaciół i znajomych Pyjasa ta wersja okoliczności jego śmierci była niewiarygodna; wiedzieli, że interesowała się nim SB. Śledztwo wznowiono w 1991 r., a potem jeszcze kilkakrotnie podejmowano i umarzano z powodu niemożności wykrycia sprawców.
W 2008 rozpoczęto kolejne śledztwo (na wniosek IPN).
Krakowski oddział IPN, prowadzący śledztwo w sprawie śmierci w 1977 roku studenta UJ Stanisława Pyjasa, poddał konserwacji i digitalizacji wszystkie akta śledztwa. Z planów IPN wynika, że śledztwo najwcześniej zakończy się w grudniu tego roku
Jak poinformował prowadzący śledztwo prok. Ireneusz Kunert, akta sprawy zostały poddane konserwacji. Prace wykonało Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN, trwały pół roku.
Akta, w których znajdują się dokumenty wszystkich śledztw to 16 tomów w twardej płóciennej oprawie. Akta przeniesiono również na nośniki CD.
Prok. Ireneusz Kunert dodał, że przewiduje jeszcze przesłuchanie pięciu świadków oraz analizę pozostałych dokumentów po byłej SB i protokołów z posiedzeń KC PZPR w 1977 r. Wystąpi także o dokumenty archiwalne z innych instytucji oraz o przeprowadzenie opinii grafologicznej w stosunku do jednego z dokumentów. Podejmie także działania zmierzające do pozyskania dalszej części tzw. materiałów surówkowych do filmu "Trzech kumpli" w reż. Anny Ferens i Ewy Stankiewicz, które nie znalazły się w filmie poświęconym śmierci Stanisława Pyjasa i jego przyjaźni z Bronisławem Wildsteinem i Lesławem Maleszką, jak się okazało po latach - tajnym konfidentem SB.
Dopiero po analizie wszystkich materiałów prokurator podejmie ostateczną decyzję w sprawie śledztwa. Prawdopodobnie nastąpi to pod koniec roku 2013.
Stanisław Pyjas został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006)

7 maja w Krakowie, o godzinie 17.00 na ulicy Szewskiej 7 zapal świeczkę Staszkowi Pyjasowi.
https://www.facebook.com/trzechkumpli
http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/4222826


Materiał filmowy 1 :






Informujemy, iż w celu optymalizacji treści na stronie, dostosowania ich do potrzeb użytkownika, jak również dla celów reklamowych i statystycznych korzystamy z informacji zapisanych w plikach cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować w ustawieniach przeglądarki internetowej. Korzystając z naszej strony, bez zmiany ustawień w przeglądarce internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje politykę stosowania plików cookies, opisaną w Polityce prywatności.