Co robić, żeby zdobyć sławę, uznanie i pieniądze?
Takie pytanie zadaje sobie każdy dziennikarz młody i ambitny. Jeśli doświadczenie starszego kolegi może być wskazówką, to mam kilka porad:
1. Płyń z prądem, niezależnie od tego, gdzie rzuci cię los. Czy to w głównym nurcie, czy w nurtach pobocznych, czy nawet w „niezależnych” najbardziej ceni się konformistów, ale tylko własnych. Cudzy konformista to oczywiście wróg. Natomiast nonkonformista własny jest niebezpiecznym agentem tamtych; tak się przynajmniej sądzi.
2. Nie pisz tego, do czego doszedłeś po własnym namyśle, ale to, czego oczekują czytelnicy. To się może pokrywać, ale wcale nie musi. Masz niewielki margines manewru. Ludzie szukają przede wszystkim potwierdzenia swoich przesądów. Przecież nie mogą pogodzić się z myślą, że błądzili uporczywie. Albo, że ich idee zmarnowały życie całym pokoleniom i zmarnują następnym.
3. Nie bądź pochopny w ocenach zwierzchników, kiedy ci nie puszczają samodzielnych umysłowo tekstów. To wcale nie znaczy, że nie mają rozumu. Przeciwnie, to znaczy, że mają wiele i wzięli sobie do serca punkt 1 i 2. Kiedyś to się nazywało „zamówienie polityczne” a dziś nazywa ładniej „dziennikarstwem tożsamościowym”.
4. Jeśli uda ci się opublikować samodzielny umysłowo tekst, nie licz na to, że zostanie przeczytany ze zrozumieniem. Będzie to raczej wyjątek niż reguła. Ludzie wyczytają u ciebie, co im nakażą ich własne przesądy, a nie to, co zostało napisane. Zaś zrozumie cię ten czytelnik, który ma przesądy podobne do twoich. Bo nikt nie jest wolny od przesądów.
5. Unikaj subtelnych argumentów, jak też wyważania racji. Masowe media to nie jest akademickie seminarium, gdzie chodzi o prawdę. To jest pole walki politycznej, gdzie chodzi o władzę.
6. Schlebiaj czytelnikom. Nikt nie lubi czuć się gorzej poinformowany czy niekompetentny. Ty także tego nie lubisz, więc nie dziw się tej potrzebie uznania. Bierz przykład z gwiazd estrady, które bez żenady wmawiają, że kochają publiczność. Czasem to nawet prawda.
7. Jeśli masz wpływać na rzeczywistość zapamiętaj zasadę: skuteczność propagandysty, bezsilność publicysty. Propaganda wykorzystuje emocje, zaś publicystyka rozum. Nie miej mądrościowych złudzeń. Emocje są pierwotne wobec rozumu, stanowią podstawę psychiki, dlatego są silniejsze.
8. Nie lękaj się kłamać we wspólnej sprawie. Zwolennicy sprawy nie zauważą kłamstwa, natomiast przeciwnicy i tak nie wybaczą ci prawdy.
9. Jeśli w rezultacie tych porad poprowadzisz swych zwolenników na manowce, nie miej wyrzutów sumienia, skoro sami tego chcieli. Będziesz miał w głębi duszy satysfakcję, że zasłużyli na karę, a ty miałeś udział w wymiarze sprawiedliwości.
10. Możesz odrzucić te porady niemoralne, ale nie licz wtedy na sławę, uznanie i pieniądze.
