Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych kojarzy się raczej z bólem, żalem i zadumą. Wciąż jeszcze tak się kojarzy, bo nie znamy dotąd całej prawdy o ostatecznych losach wielu z nich, ani o tym, gdzie rzucono w barbarzyński sposób ich zmaltretowane szczątki. Powoli dowiadujemy się coraz więcej, i bynajmniej się z tą wiedzą nie oswajamy. Wieje – i będzie wiało grozą.

Dlaczego więc rośnie serce? Dlatego, że tegoroczne obchody, nie tylko w Warszawie, ale w całej Polsce, są wyjątkowo bogate w treści i wydarzenia. Że na ulicach stolicy w tym roku powiewa wiele biało-czerwonych flag, podobnie jak na samochodach. Że 1 marca nabrał mocy, rozmachu i życia, że na trwałe wejdzie do polskiej historii, wzbogaci ją o prawdę tak długo skrywaną.

I że – co chyba najbardziej cieszy – hołd żołnierzom „wyklętym” oddaje coraz liczniej młodzież. Przed niesławnej pamięci gmachem byłej katowni MBP przy rogu Koszykowej i Alej Ujazdowskich zgromadziło się w piątkowy wieczór więcej bodaj ludzi młodych, w wieku studenckim, niż „dyżurnych” starszych. Z flagami, szarfami, wieńcami, zniczami. Zachowywali się poważnie i godnie, uroczyście, jak przystało, ale jakoś tak naturalnie, nie martyrologicznie. Po prostu tutaj było w tym dniu ich miejsce, tutaj biły ich serca.

Przyszło na Koszykową ponad sto osób, pewnie dwa razy więcej niż przed rokiem. Zabrakło już prof. Wiesława Chrzanowskiego, który, wsparty o lasce, wyraźnie słabnący, wspominał swój i innych współwięźniów pobyt w tej ubeckiej katowni. Nie było więc nikogo, kto by osobiście doświadczył w areszcie MBP przesłuchań, bicia, tortur.

Ale byli ci, którzy już od pewnego czasu dzielą się z nami swoją coraz większą wiedzą o ofiarach i ich katach. Po krótkiej modlitwie poprowadzonej przez ks. Ryszarda, historycy Tadeusz Płużański i dr Krzysztof Kawęcki przybliżyli zebranym te czasy pogardy. Okazało się, że jeden z czterech bohaterów Polski podziemnej zidentyfikowanych ostatnio na tzw. Łączce, ppłk Stanisław Kasznica, zamordowany ostatecznie na Rakowieckiej, siedział przedtem na Koszykowej.

Było jeszcze kilka krótkich wystąpień, wszystkie ciekawe i warte wysłuchania, wszystkie wzruszające, ale i dające nadzieję na przyszłość. Na warszawskim niebie, wyjątkowo dziś pięknym po długich dniach szarości, pod koniec uroczystości rozbłysły gwiazdy. Pod pamiątkową tablicą złożono wieńce i skromne, serdeczne wiązanki, zapłonęły wielobarwne znicze. Nie zabrakło ich także przed kamieniem słynnego harcerza i żołnierza AK, bohatera Powstania Warszawskiego, tutaj zmęczonego 7 stycznia 1949 roku, Janka Rodowicza ps. Anoda. I jeszcze krótka modlitwa: Wieczny odpoczynek, racz im dać Panie...”
Pozostał mi spacer na Wydział Architektury PW, gdzie na pierwszym piętrze jest niewielka tablica upamiętniająca Anodę, świetnie się zapowiadającego studenta. Tam też trzeba zapalić znicz i chwilę podumać.

Ale rzeczywistość potrafi czasem płatać dziwne figle. Przed wyjściem z ogrodzonego dziedzińca obecnego Ministerstwa Sprawiedliwości pilnowanego przez policjantów i zagrodzonego szlabanem, na moment uderzył mnie w oczy rozjarzony światłem napis: ZAPORA. Słowo to wydało mi się podwójnie symboliczne – zapora, przeszkoda uniemożliwiająca wydostanie się z tego ongiś strasznego miejsca, z którego mało komu było dane wyjść na wolność.

Ale też ZAPORA – pseudonim legendarnego bohatera antysowieckiej partyzantki, majora Hieronima Dekutowskiego. Wprawdzie nie siedział na Koszykowej; po brutalnym śledztwie został zamordowany 7 marca 1949 roku na Mokotowskiej, dwa miesiące po śmierci Janka Rodowicza. W mojej wyobraźni obaj – Anoda i Zapora – tutaj się spotkali. Tylko na moment – bo ufam, że życie wieczne już dawno ich połączyło...

mb

 

Modlitwę poprowadził ks. Ryszard

 

Krótka zapowiedź programu uroczystości

 

Wystąpienie Tadeusza Płużańskiego, autora słynnych „Bestii”

 

Wystąpienie historyka, dr. Krzysztofa Kawęckiego

 

Mówi Artur Zawisza, wiceprezes Związku Żołnierzy NSZ

 

Mówi Przemysław Wipler, poseł PiS

 

Pani Ewa Tomaszewska, działaczka Solidarności

 

Marian Piłka, wiceprezes Prawicy Rzeczypospolitej

 

Michał Gawriłow, przedstawiciel Niezależnego Stowarzyszenia Studentów UW

Jakub Kulesza, prezes Stowarzyszenia KoLiber