Na Węgrzech destalinizacja następowała od 1953 r. Premierem pod presją radziecką został Imre Nagy, który podjął drobne reformy w państwie. Pod wpływem krytyki w 1955 r. został odsunięty od władzy. Po przetasowaniach na najwyższych szczeblach władzy przez kraj zaczęły się przetaczać liczne demonstracje demokratyczne, powstawać kluby dyskusyjne, powszechnie domagano się demokracji.

23 października 1956 r. demonstracja solidarności z Polakami przekształciła się w węgierskie powstanie zbrojne. Powszechnie domagano się wycofania wojsk radzieckich z kraju i pełnej suwerenności, /…/ premierem został ponownie Imre Nagy. /…/ W czasie walk powstańczych w dniach 23-28 października na ulicach Budapesztu zginęło i odniosło rany wielu ludzi.

W końcu miesiąca wojska radzieckie opuściły miasto. ZSRR ogłosił dokument przyznający każdemu państwu prawo do samostanowienia i suwerenności.

We władzach rozpoczęły się zmiany /…/, do rządu powołano umiarkowanych polityków. 31 października Węgry opuściły Układ Warszawski ogłaszając neutralność.

Na Węgrzech w początkach listopada 1956 r. zapanował chaos. Ustępstwa radzieckie miały jedynie charakter doraźny i chwilowy. Po konsultacjach Chruszczowa i innych przywódców radzieckich z przywódcami państw komunistycznych w początkach listopada podjęto decyzję o interwencji.
/…/ Z inicjatywy ambasadora ZSRR Jurija Andropowa, 1 listopada część członków nowej partii socjalistycznej z Janosem Kadarem na czele dokonała secesji /…/. Nielegalny rząd Kadara zwrócił się do Moskwy z prośbą o interwencję.
4 listopada na Węgry ruszyły wojska radzieckie. W wyniku zaciętych walk do 11 listopada zginęło wielu uczestników zajść, Nagy schronił się w ambasadzie jugosłowiańskiej, a kardynał Midszenty w ambasadzie USA. Ponad 200 tys. Węgrów udało się na emigrację.

Po zdławieniu rewolucji rozpoczęły się procesy polityczne i zwalczanie „kontrrewolucji”. /…/ Na Węgrzech rozpoczęły się prawie dyktatorskie rządy Janosa Kadara i jego ekipy.

http://historia.opracowania.pl/interwencje_radzieckie_na_w%C4%99grzech_w_czechos%C5%82owacji_i_w_afganistanie/

-----

Inwazja sowiecka 4 listopada do 10 listopada

4 listopada o świcie nastąpiło wznowienie radzieckiej interwencji na Węgrzech z udziałem broni pancernej. Brało w niej udział 58 tysięcy żołnierzy radzieckich. Na sygnał radiowy „Grom” o godzinie 4.00 rano oddziały radzieckie ruszyły do ataku rozpoczynając operację „Wicher”. Spadochroniarze radzieccy opanowali lotniska, bez walki zajęto gmachy parlamentu i ministerstwa obrony narodowej. W oddziałach armii węgierskiej przywróceni zostają dowódcy usunięci przez powstańców, zaś ci którzy poparli powstanie – aresztowani. Nagy z kilkoma członkami swojego rządu po wystąpieniu radiowym schronił się w ambasadzie jugosłowiańskiej.

Zacięte walki trwały do 10 listopada, choć ich rezultat był z góry znany, gdyż powstańcy byli gorzej uzbrojeni i pozbawieni centralnego dowodzenia, a armia węgierska – zdezorganizowana aresztowaniem ministra obrony narodowej i niechętną walce postawą większości kadry oficerskiej – praktycznie nie stawiała zorganizowanego oporu. Rozbrojono 35 tysięcy żołnierzy i powstańców. W wyniku walk od 23 października zginęło po węgierskiej stronie 2500 osób, głównie w czasie walk w Budapeszcie ponad 20 tysięcy aresztowano lub internowano, a ok. 200 tysięcy osób uciekło z kraju do Austrii i Jugosławii.

Pozostające na Węgrzech rozbite oddziały powstańcze po 10 listopada przeszły do podziemia lub próbowały organizować partyzantkę. Straty materialne wyniosły 220 mln forintów, co stanowiło ok. 25% rocznego dochodu narodowego Węgier. Według archiwów radzieckich zginęło lub zaginęło 740 żołnierzy i oficerów radzieckich, zaś 1540 odniosło rany – ponad połowa z nich poległa w październiku.

7 listopada do Budapesztu przybywa rząd Kadara i przejmuje władzę. Zostaje on oficjalnie uznany przez państwa zachodnie.

Przed powstaniem i w jego czasie nadzorowana przez oficerów amerykańskich sekcja węgierska Radio Wolna Europa obiecywała Węgrom militarną pomoc Zachodu, zachęcając ich do zbrojnego wystąpienia i instruując wojskowo (np. uczono sporządzania koktajli Mołotowa). Obietnica ta nie została jednakże dotrzymana. Amerykański sekretarz stanu John Foster Dulles miał powiedzieć: „Nie traktujemy tego kraju [Węgier] jako naszego potencjalnego sojusznika wojskowego”. Jedynym krajem, który chciał udzielić pomocy militarnej Węgrom, była Hiszpania pod rządami generała Francisco Franco^[5].

Słynny „pułkownik Bell” przekonywał przez radio, iż powstańcy mogą i powinni pokonać armię radziecką – udzielał im tez praktycznych rad, jak tego dokonać^[6][7].

USA interesowały się jednak znacznie bardziej kryzysem na Kanale Sueskim – najważniejszej drodze morskiej świata i rozpoczętą 30 października francusko-brytyjską inwazją na Egipt. Allen Dulles, szef CIA, przekonywał prezydenta USA, że poświęcenie Węgier korzystne jest dla realizacji strategicznego celu – skłócenia ZSRR z Chinami i Jugosławią. 29 października polecenie zakomunikowania władzom ZSRR braku zainteresowania USA sytuacją Węgier oraz informacji, iż Węgry nie są militarnym sojusznikiem USA otrzymał ambasador amerykański w Moskwie Charles Bohlen – uczynił to następnego dnia.

Cały wpis i przypisy: http://pl.wikipedia.org/wiki/Powstanie_w%C4%99gierskie_1956

O redakcji

Poniżej wystąpinia okolicznościowe z 23 października 2012.

Poznań 23.10.2012: Orędzie Viktora Orbana do Polaków odczytane na wiecu; wystąpienie prof. Jerzego Roberta Nowaka; Apel odczytany przez Bogdana Freytaga (od połowy filmu)

-------------

Przemówienie Viktora Orbana wygłoszone w Budapeszcie 23.10.2012 z okazji 56. rocznicy węgierskiej rewolucji.

Orban-23.10.2012